Ndotja e ajrit në Kosovë është shqetësuese për shëndetin e qytetarëve, e akoma më shqetësues është fakti se institucionet përgjegjëse ende nuk kanë ndërmarrë masa konkrete për të përmirësuar këtë gjendje, ndërsa në anën tjetër qytetarët nuk janë të informuar me kohë lidhur me këtë problematikë. Bazuar në ndikimin dhe rëndësinë e madhe që ka kjo problematikë në shëndetin e qytetarëve, Zyra Kombëtare e Auditimit ka ndërmarrë  dy auditime lidhur me mbrojtjen e mjedisit dhe cilësinë e ajrit. Në vitin 2016 është publikuar raporti  “Qëndrueshmëria e masave kombëtare për mbrojtjen e mjedisit” ndërsa në muajin maj të vitit 2018 është publikuar raporti “Mekanizmat institucional për rregullimin ligjor, monitorimin dhe raportimin e cilësisë së ajrit”. Raportet e auditimit tregojnë se kontrollet e cilësisë së ajrit në Kosovë nuk janë mbështetur dhe e fuqizuar plotësisht nga korniza e nevojshme ligjore, si dhe sistemi i monitorimit dhe raportimit nuk është plotësisht funksional. Po ashtu, në nivel lokal ekzistojnë parregullsi të ndryshme në miratimin e planeve lokale për mjedis, në raportimin e zbatimit të këtyre planeve si dhe në përtëritjen e planeve në momentin kur ato nuk janë të vlefshme. Të dy auditimet kanë konstatuar, midis tjerash, se parametrat e rrezikshëm për shëndetin e njeriut siç janë grimcat e pluhurit PM10 dhe PM2.5, nuk janë raportuar për muaj të tërë, e sidomos gjatë muajve të dimrit kur këta parametra arrijnë vlera maksimale. Pavarësisht monitorimit dhe raportimit të mangët, në ato raste kur është raportuar, janë regjistruar tejkalime alarmante të parametrit PM10 që kanë arritur deri në 400% tejkalim të vlerave normale. Ajri i ndotur ka ndikim të konsiderueshëm si në shëndetin e qytetarëve ashtu edhe në ekonomi, duke shkurtuar jetëgjatësinë e qytetarëve, rritur kostot mjekësore si dhe reduktuar produktivitetin e ditëve të punës. Përkundër faktit që Zyra Kombëtare e Auditimit, ka dhënë rekomandimet e veta, të cilat kanë për qëllim përmirësimin e cilësisë së ajrit, institucionet përgjegjëse ende nuk kanë hartuar planet e veprimit, duke treguar  mungesën e vullnetit dhe përgjegjësisë institucionale që shqetësimet lidhur me mjedisin dhe cilësinë e ajrit të adresohen me kohë. Lidhur me këtë Auditori i Përgjithshëm, z. Besnik Osmani, u bënë thirrje Institucioneve Përgjegjëse, përkatësisht Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, Agjencionit për Mbrojtjen e Mjedisit, Institutit Hidrometeorologjik si dhe Komunave  që të vazhdojnë t’i trajtojnë me prioritet rekomandimet të cilat rezultojnë nga auditimet që kanë të bëjnë me mbrojtjen e mjedisit dhe cilësinë e ajrit për të përmirësuar gjendjen aktuale. Përmirësimi i ngecjeve të identifikuara, do të ndihmoj në identifikimin e masave konkrete për të përmirësuar gjendjen e cilësisë së ajrit.  

Edhe pse qëllimi kryesor i politikave qeveritare të punësimit është promovimi i punës dhe krijimi i vendeve të reja të punës, mangësitë e shumta në planifikimin, zbatimin dhe monitorimin e këtyre politikave kanë ndikuar që të mos arrihet promovimi dhe rritja e punësimit në nivel të duhur, si dhe të mos adresohet çështja e qëndrueshmërisë së vendeve të krijuara të punës. Raporti i auditimit të përformancës “Efikasiteti dhe efektiviteti i politikave qeveritare të punësimit”, nxjerr në pah se politikat e punësimit në nivel qeveritar dhe sektorial nuk janë efikase dhe efektive. Vonesat në miratimin e dokumenteve strategjike, mos definimi i qartë i përgjegjësive të institucioneve si dhe mungesa e burimeve të mjaftueshme financiare për zbatimin e aktiviteteve që ndërlidhen me punësim, tregon që politikat e punësimit në nivel të Zyrës së Kryeministrit, Ministrisë së Punës dhe Mirëqenies Sociale dhe Ministrisë së  Bujqësisë Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural që janë pjesë e këtij auditimi, nuk i janë nënshtruar një planifikimi adekuat. Këto mangësi rrezikojnë realizimin e suksesshëm të objektivave dhe aktiviteteve që ndërlidhen me punësim. Zbatimin e masave aktive të tregut të punës e kanë vështirësuar vonesat e mëdha në funksionalizimin e Agjencisë së Punësimit, mungesa e profilizimit të një numri të të papunëve, listat me numër të kufizuar të të papunëve si dhe mungesa e prioritizimit të të papunëve afatgjatë gjatë procesit të përzgjedhjes në masa. Ndërsa, tek Agjencia e Zhvillimit të Bujqësisë mangësitë që kanë vështirësuar vlerësimin efektiv të zbatimit  të masave të cilat  kanë kriter punësimin,  janë vonesat në integrimin e të dhënave si dhe mungesa e të dhënave të plota për krijimin e vendeve të reja të punës. Raporti thekson se mangësitë e evidentuara tek të dy Agjencitë, për monitorimin që u bëhet masave gjatë zbatimit, iu kanë vështirësuar përfituesve njohjen e përvojës së punës, kufizuar mundësitë e tyre për punësim në të ardhmen, nuk kanë legjitimuar punësimin si dhe kanë ndikuar në paraqitjen e statistikave jo reale të shkallës së papunësisë në vend. Monitorimi i efektivitetit të politikës së punësimit nuk ka rezultuar efikas dhe i suksesshëm si në nivel qeveritar  ashtu edhe në atë sektorial. Mangësitë në monitorimin aktual të kryer nga Zyra e Kryeministrit dhe Ministritë e audituara, pamundësojnë që vet këto institucione apo edhe qytetarët të kenë një pasqyrë të qartë të ndikimit të politikës së punësimit. Ndërkaq, fakti që të dy Agjencitë e audituara ende nuk kanë kryer monitorimin e efektivitetit të masave, e pamundëson një vlerësim real të shkallës së realizimit të masave si dhe ndikimit që ato kanë në gjenerimin dhe mbajtjen e vendeve të reja të punës. Besnik Osmani, Auditori i Përgjithshëm, lidhur me këtë raport është shprehur se: “Shkalla e papunësisë në vend është alarmante, prandaj politikat në nivel qeveritar dhe sektorial duhet të shërbejnë si përgjigje ndaj gjendjes së krijuar të papunësisë në vend. Kjo mund të arrihet përmes një planifikimi adekuat të kapaciteteve të nevojshme njerëzore e financiare për implementim të politikës si dhe përmes krijimit të mekanizmave të qëndrueshëm monitorues.” Zyra Kombëtare e Auditimit, ka dhënë rekomandimet e veta, të cilat kanë për qëllim të sigurojnë se autoritetet përgjegjëse, respektivisht Zyra e Kryeministrit, Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale, Ministria e Bujqësisë Pylltarisë dhe Zhvillimit Rural, Agjencia e Punësimit dhe Agjencia për Zhvillimin e Bujqësisë, të intensifikojnë përpjekjet e tyre për të përmirësuar planifikimin, zbatimin dhe monitorimin e politikës së punësimit. Raportin e plotë mund ta lexoni në: www.zka-rks.org