Auditorja e Përgjithshme e Republikës së Kosovës, Vlora Spanca, e shoqëruar nga Zëvendës Auditori i Përgjithshëm, Bezad Halilaj mori pjesë në konferencën “Besimi në financat publike: perceptimet kundrejt praktikës”, organizuar më 10-11 qershor 2025 në Zagreb nga CEF dhe CIPFA.  

Në këtë ngjarje të rëndësishme rajonale dhe evropiane, morën pjesë përfaqësues të Institucioneve Supreme të Auditimit, të Ministrive të Financave, Komisionit Evropian, OECD SIGMA, Gjykatës Evropiane të Auditorëve si dhe organizatave ndërkombëtare të shoqërisë civile. Pjesëmarrësit diskutuan dhe shkëmbyen përvojat mbi mënyrat e përmirësimit të transparencës, besueshmërisë dhe menaxhimit të fondeve publike.  

Gjatë fjalës në seancën plenare me temën“Studim rasti – Vlerësimet e Barometrit Ballkanik dhe standardet ndërkombëtare të auditimit”, Auditorja e Përgjithshme Vlora Spanca prezantoi përvojën e Kosovës dhe rolin kyç të Zyrës Kombëtare të Auditimit (ZKA) në rritjen e besimit të qytetarëve në institucionet publike. Ajo theksoi se përmes auditimeve të pavarura, profesionale dhe të bazuara në standardet ndërkombëtare, ZKA ka kontribuar në forcimin e transparencës dhe llogaridhënies, duke ndikuar drejtpërdrejt në perceptimin pozitiv të qytetarëve për qeverisjen publike në vend.  

Znj. Spanca më tutje tha se ndërtimi i besimit publik nuk është çështje deklarative, por kërkon veprime të matshme dhe të qëndrueshme, ilustruar me shembuj konkretë të auditimeve të kryera nga ZKA, auditime këto që trajtuan çështje me interes të madh publik, si përdorimi i fondeve për sport, menaxhimi i pronës publike, proceset e privatizimit, listat e pritjes në shëndetësi dhe digjitalizimi në arsim.  

“Rritja e vazhdueshme e besimit ndaj ZKA-së, e reflektuar edhe në raportet nga viti 2022 e tutje të Barometrit Ballkanik, është dëshmi se auditimi i pavarur dhe profesional mund të luajë rol kyç në forcimin e qeverisjes dhe llogaridhënies publike. Së bashku ne mund të sigurohemi që fondet publike të menaxhohen me integritet dhe t'i shërbejnë të mirës së përbashkët”, përmbylli Auditorja e Përgjithshme Vlora Spanca.  

Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) po vazhdon procesin e publikimit të raporteve të auditimit dhe së fundi publikoi dhe 31 raporte tëauditimit financiar dhe të pajtueshmërisë për 14 komuna, 10 institucione të pavarura, katër (4) ndërmarrje publike si dhe tri (3) ministri.  

Nga këto auditime janë dhënë 15 opinione të modifikuara - kualifikuar për: Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Ministrinë e Administrimit të Pushtetit Lokal, Ministrinë e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Agjencinë për Informim dhe Privatësi, Komunën e Deçanit, Komunën e Prishtinës, Komunën e Gjilanit, Komunën e Obiliqit, Komunën e Zubin Potokut, Komunën e Shtimes, Komunën e Graçanicës, Komunën e Leposaviqit, Komunën e Mitrovicës së Veriut, Komunën e Istogut dhe për ndërmarrjen publike Iber Lepenci.  

Në kualifikim të opinioneve kryesisht kanë ndikuar: mbivlerësimi/nënvlerësimi i pasurive; prezantimi jo i saktë i llogarive të arkëtueshme dhe detyrimeve kontigjente  si dhe klasifikimi joadekuat i shpenzimeve.

Ndërsa opinion i kundërt i është dhënë ndërmarrjeve publike Uniteti dhe Termokosi për shkak se Pasqyrat Financiare Vjetore (PFV) përmbajnë keqdeklarime materiale.   

Kurse 14 opinione të pamodifikuara janë dhënë për: Këshillin e Kosovës për Trashëgimi Kulturore, Zyrën e Rregullatorit të Energjisë, Autoritetin e Konkurrencës, Autoriteti Rregullativ i Hekurudhave, Akademia e Drejtësisë, Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik, Paneli Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa, Kuvendi i Kosovës, Zyra e Kryeministrit, Komuna e Dragashit, Komuna e Mamushës, Komuna e Parteshit, Komuna e Rahovecit, si dhe ndërmarrjen publike Telekomi.  

Auditimi ka vlerësuar edhe pajtueshmërinë e aktiviteteve/operacioneve të organizatave buxhetore me kornizën ligjore në fuqi, ku është evidentuar një sërë parregullsish në menaxhimin financiar dhe të kontrollit, të cilat përsëriten nga viti në vit. Ndër çështjet kryesore të identifikuara te ministritë, institucionet e pavarura dhe komunat janë:

• Mbivlerësim/ Nënvlerësim i regjistrit të pasurive;
• Klasifikim jo adekuat i shpenzimeve buxhetore;
• Vonesa në pagesën e faturave;
• Shpalosje jo e saktë e detyrimeve kontigjente
• Pasaktësia në prezantimin e obligimeve të papaguara në PVF;
• Pagesa e projekteve në kundërshtim me ligjin e buxhetit;
• Angazhimi i zyrtarëve me kontrata për shërbime të veçanta, dhe për ta nuk kishte zhvilluar procedura të prokurimit siç kërkohet me ligjin për zyrtarët publik;
• Vonesa në vlerësimin e tenderëve, dhe zhvillimi i procedurës së prokurimit në kundërshtim me kërkesat ligjore;
• Mos përdorimi i modulit në sistemin e-prokurimi, për menaxhimin e kontratave dhe vlerësimit të performancës së kontraktuesve;
• Nivel i ulët i inspektimit të pronave të paluajtshme;
• Raportim i mangët nga përfituesit lidhur me subvencionet;
• Pasaktësia në prezantimin e Llogarive të arketushme  në PVF;
• Parregullsi në procesin e menaxhimit të subvencioneve për kopshtin publiko-privat;
• Aplikim i procedurave të prokurimit me negocim jo në përputhje me LPP;
• Hyrja në obligime kontraktuale pa fonde të mjaftueshme;
• Fillimi i procedurave të prokurimit pa lëshimin e lejeve ndërtimore;
• Dobësi në menaxhimin e kontratave “Në shtëpi”;
• Vonesa në realizimin e projekteve kapitale;
• Realizimi i sasive në kontratat publike kornizë, në mospërputhje me peshët e përcaktuara në dosjen e tenderit;
• Vonesat në pagesën e faturave dhe kostoja shtesë për komunën si rezultat i ekzekutimit të pagesave përmes vendimeve gjyqësore dhe përmbarimore;
• Subvencionimi i OJQ-ve pa thirrje publike;
• Funksionalizimi jo i plotë i sistemit e-pasuria.

Ndërsa tek ndërmarrjet publike parregullsitë kryesore janë:

• Mbajtja në regjistrin e pasurive të pronave që nuk janë në pronësi dhe as në shfrytëzim të ndërmarrjes;
• Mos provizionimi i llogarive të arkëtueshme;
• Mospërputhje e obligimeve tatimore midis shënimeve kontabël dhe Administratës Tatimore të Kosovës;
• Të hyrat në pasqyrën e të ardhurave ishin mbivlerësuar;
• Përdorimi i shpeshtë i procedurës me vlerë minimale për furnizime të natyrës së njëjtë si rezultat i mungesës së planifikimit të kërkesave nga njësitë kërkuese;
• Ndërmarrjet nuk kishte arritur të aplikojë menaxhimin e kontratave dhe vlerësimin e performancës së kontraktuesve përmes moduleve respektive të platformës e-prokurimi;
• Realizimi i shpenzimeve vjetore për bileta udhëtimi dhe shërbime transporti, pa pasur kontratë me ndonjë operator ekonomik për furnizim me bileta të udhëtimit dhe shërbime transporti;
• Pozita me ushtrues detyre të cilët kishin tejkaluar afatet ligjore të angazhimit;
• Të hyrat e shtyra nga grantet, të prezantuara në pasqyrën e pozicionit financiar, janë mbivlerësuar.

Për të përmirësuar menaxhimin financiar dhe kontrollin e brendshëm, ZKA ka dhënë rekomandime përkatëse, zbatimi i së cilave i kontribuon përmirësimit të proceseve, menaxhimit më të mirë të financave publike dhe përmirësimit të shërbimeve për qytetarët.

Zyra Kombëtare e Auditimit do të vazhdojë publikimin e raporteve të auditimit edhe në ditët në vijim.

Për më shumë informata:https://tinyurl.com/3h2j3fap