Lajmet

Institucionet qendrore dhe lokale shprehin përkushtimin për të çuar përpara reformat në menaxhim të financave publike dhe prokurim publik Zyra Kombëtare e Auditimit të Kosovës dhe USAID-i, kanë nënshkruar Memorandumin e Mirëkuptimit për zbatimin e Projektit “Aktiviteti për Integritet të Komunave të Kosovës”. Nënshkrimi i këtij memorandumi pesëvjeçar është bërë të mërkurën në një ceremoni zyrtare nga Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, dhe Zëvendës Presidenti i DAI, LLC  Stephen Carpenter, ku të pranishëm kanë qenë edhe Ambasadori i SHBA-ve në Kosovë, Jeffrey Hovenier, ministra të kabinetit qeveritar, kryetar komunash, si dhe përfaqësues të institucioneve të tjera. Qëllimi i këtij Memorandumi është formalizimi i bashkëpunimit ndërmjet ZKA-së dhe DAI-t, si kontraktor që zbaton projektin “Aktiviteti për Integritet të Komunave të Kosovës” i financuara nga USAID-i. Përmes këtij Projekti, DAI do ta mbështesë ZKA-në në zhvillimin dhe forcimin e procesit të auditimit në Kosovë, me fokus të veçantë në: forcimin e operacioneve të Njësisë Kundër Mashtrimit; Forcimin e mekanizmave për llogaridhënie më të madhe për zbatimin e rekomandimeve të auditimit të brendshëm dhe të jashtëm; mbështetjen e ZKA-së për punën me Komisionet përkatëse të Kuvendit për mbikëqyrjen e zbatimit të rekomandimeve të auditimit, etj. DAI dhe ZKA-ja janë të përkushtuar në zbatimin e këtij Memorandumi sipas parimeve të qeverisjes së mirë si: sundimi i ligjit, transparenca, llogaridhënia, efiçienca, efektshmeria, reagueshmeria, përfshirja dhe pjesëmarrja e qytetarëve. Memorandume Mirëkuptimi për menaxhimin e financave publike dhe prokurimit kanë nënshkruar edhe disa institucione të tjera, ku për pesë vitet e ardhshme SHBA-ja do t’i ndihmojë në zhvillimin dhe avancimin e proceseve në këto fusha. Përmes këtij projekti USAID-i do të jap përkrahje për institucionet e Kosovës në adresimin e sfidave për luftimin e korrupsionit dhe ofrimin e shërbimeve më të mira për qytetarët, duke përforcuar mekanizmat e llogaridhënies. Përfaqësuesit e  institucioneve të Kosovës të cilët kanë nënshkruar memorandumet e mirëkuptimit me USAID kanë vlerësuar lartë rolin dhe mbështetjen e vazhdueshme të SHBA-ve për Kosovën.

Krahas punës audituese si dhe aktiviteteve të tjera,  Auditorja e Përgjithshme, ka miratuar Kodin e ri të Etikës dhe Mirësjelljes, i cili përfshin vlerat dhe parimet që udhëzojnë personelin e ZKA-së në kryerjen e detyrave dhe obligimeve kushtetuese e ligjore. Sjellja etike është komponent kyç për Institucionet Supreme të Auditimit në krijimin e një reputacioni pozitiv dhe ndërtimin e besueshmërisë me qytetarët, entitetet audituese dhe shoqërinë civile. Për të frymëzuar besueshmëri dhe kredibilitet në personelin e Zyrës Kombëtare të Auditimit, një kod i etikës i ndërtuar mbi vlerat dhe parimet e Standardeve Ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të Auditimit është parakusht në ruajtjen e reputacionit gjatë aktiviteteve të punës së personelit të ZKA-së. Kodi përmban katër pjesë kryesore si: Vlerat dhe parimet etike; Rregullat e mirësjelljes; Rreziqet dhe masat mbrojtëse; si dhe monitorimin e etikes. Kodi i Etikës është dokument i rëndësishme i cili shërben si udhëzues për përmirësimin e vazhdueshëm të sjelljeve  në punë dhe rritjen e integritetit profesional dhe moral në rrugëtimin e përbashkët për të kontribuar në sukses të  qëndrueshëm. Ky kod ka për qëllim të shmang veprime dhe sjellje subjektive, të anshme apo selektive dhe të pa mbështetur në parimet bazë të kryerjes se auditimit. Parimet etike për tu ndjekur dhe respektuar sipas Kodit nga punonjësit e ZKA-së janë: integriteti, pavarësia dhe objektiviteti, kompetenca, sjellja profesionale, si dhe transparenca. Ndër të tjera, ky dokument jep elemente dhe shembuj specifik për mirësjelljen në raste të dilemave etike me të cilat mund të ballafaqohet personeli i ZKA-së. Po ashtu Kodi parasheh udhëzime të nevojshme se si këto vlera dhe parime të ruhen në punët e përditshme si dhe në situata të veçanta që mund të paraqiten. Kodi parasheh edhe masat mbrojtëse dhe parandaluese individuale dhe institucionale për të shmangur rrezikun e sjelljeve joetike, sikurse janë: parandalimin e konfliktit të interesit; politika të rotacionit të personelit auditues; dhuratat dhe mikpritja; procedurat e sinjalizimit, etj. Më tej, për t’i reduktuar rreziqet mbi etikën, rol të veçantë ka edhe Komisioni i Etikës dhe Mirësjelljes, i cili ka  funksion këshillëdhënës, monitorues, pedagogjik dhe raportues lidhur me këtë Kod. Ky kod i dedikohet të gjithë personelit, auditorëve dhe të gjithë personave të tjerë që punojnë për ose në emër të Zyrës Kombëtare të Auditimit, e të cilët janë në çfarëdo mënyre të përfshirë në angazhimet audituese. Kodi i Etikës dhe Mirësjelljes së ZKA-së është hartuar si kërkesë e nenin 16 të Ligjit Nr. 05/L-055 për Auditorin e Përgjithshëm dhe Zyrën Kombëtare të Auditimit të Republikës së Kosovës dhe është bazuar në kërkesat e Deklaratës së Limës, Deklaratës së Meksikës si dhe në zbatim të kërkesave të SNISA 12 dhe 130, përmes të cilave përcaktohen përgjegjësitë e Institucionit Suprem të Auditimit për hartimin e kodit dhe aplikimin e tij me standarde të larta të integritetit dhe etikës.

Këshilli për Bashkëpunim Rajonal, ka publikuar Barometrin  Ballkanik për vitin 2022  ku janë prezantuar të dhënat nga hulumtimi i opinionit publik për qëndrimet e qytetarëve dhe bizneseve të vendeve të rajonit për çështjet socio-ekonomike dhe shoqërore që ndikojnë në jetën e tyre të përditshme si dhe nivelin e besueshmërisë në institucionet publike dhe pavarësinë e tyre. Në kuadër të indikatorit matës për nivelin e besueshmërisë në institucionet publike, rezulton se Zyra Kombëtare e Auditimit të Republikës së Kosovës gëzon besimin më të lartë në nivel rajonal. Afërsisht tri të katërtat apo 74% e të anketuarve janë shprehur se i besojnë këtij institucioni krahasuar me 36% sa ka qenë në vitin 2020 sipas këtij Barometri. Ky është niveli më i lartë i besueshmërisë krahasuar me institucionet supreme të auditimit të vendeve të Ballkanit Perëndimor. Të dhënat e Barometrit Ballkanik, poashtu tregojnë se 67% e qytetarëve të Republikës së Kosovës e perceptojnë Zyrën Kombëtare të Auditimit si institucion të pavarur nga ndikimi politik nga 32% sa ishte në vitin 2020. Barometri i Ballkanit ka matur gjithashtu përceptimin e qytetarëve në aspektin se sa institucionet publike përgjegjëse kanë shqyrtuar punën e Qeverisë për ta mbajtur atë përgjegjëse para qytetarëve. Edhe në këtë aspekt, ZKA-ja është vlerësuar mjaft pozitivisht nga të anketuarit. “Nga ana pozitive, Kosova kryeson edhe në këtë aspekt: 68% e të anketuarve (22% më shumë se në 2020) mendojnë se ZKA-ja është në gjendje të shqyrtojë punën e qeverisë”, është theksuar në raport. Zyra Kombëtare e Auditimit është e përkushtuar dhe në vazhdimësi angazhohet në përmbushjen e mandatit të saj kushtetues e ligjor për të rritur transparencën, efikasitetin dhe llogaridhënien e administratës publike. Raportin e plotë mund ta gjeni këtu.

Me ftesë të Agjencisë Kosovare të Privatizimit, sot u realizua një takim në mes AKP-së dhe Zyrës Kombëtare të Auditimit të Republikës së Kosovës. Me këtë rast, drejtori menaxhues i Agjencisë Kosovare të Privatizimit, Arben Limani së bashku me dy zëvendës drejtorët menaxhues, znj. Valbona Dibra dhe z. Avni Jashari, pritën në takim Auditoren e Përgjithshme të  Republikës së Kosovës znj.Vlora Spanca, së bashku me Zëvendës Auditorin e Përgjithshëm, z. Bezad Halilaj, Ndihmës Auditoren e Përgjithshme znj. Myrvete Gashi, dhe auditorin Ernes Beka. Drejtori menaxhues i AKP-së, Arben Limani, falënderoi Zyrën Kombëtare të Auditimit për Raportin e Auditimit të Pasqyrave Financiare të Agjencisë Kosovare të Privatizimit për vitin 2021 dhe për Raportin e Auditimit të Pasqyrave Financiare të Fondeve në Mirëbesim të AKP-së për vitin 2021. Opinioni i auditimit për të dy auditimet e kryera është opinion i pamodifikuar. Drejtori menaxhues i AKP-së, z. Limani, në emër të AKP-së e njoftoi Auditoren e Përgjithshme se Plani i Zbatimit të Rekomandimeve të Auditorit të Përgjithshëm është aprovuar nga ana e Bordit të Drejtorëve të AKP-së dhe do të dorëzohet brenda afatit ligjor dhe se të gjitha  gjetjet do të adresohen sipas ligjit dhe rregulloreve në fuqi. AKP vlerëson lart bashkëpunimin profesional të Zyrës Kombëtare të Auditimit dhe ndihmën që Zyra Kombëtare e Auditimit po jep në ngritjen e përgjegjësisë institucionale në përgjithësi dhe në veçanti në proceset e AKP-së duke dhënë rekomandime konkrete për adresimin e gjetjeve. Auditorja e Përgjithshme e Republikës së Kosovës, Vlora Spanca, vlerësoi bashkëpunimin e Agjencisë Kosovare te Privatizimit gjatë procesit të auditimeve dhe mirëpriti gatishmërinë e AKP-së për të adresuar rekomandimet e Zyrës Kombëtare të Auditimit.  

Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, të martën ka mbajtur konferencë për medie në të cilën ka bërë më dije se Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) brenda afatit ligjor ka përfunduar 121 auditime për sezonin auditues 2021/22, prej të cilave 110 raporte të auditimit financiar dhe të pajtueshmërisë si dhe 11 të auditimit të performancës. Ndërsa janë në proces të finalizimit edhe nëntë (9) auditime të projekteve të financuara nga Banka Botërore dhe tri (3) auditime të performancës. Para gazetarëve Auditorja e Përgjithshme ka prezantuar gjetjet më të përhapura dhe kryesoret të hasura gjatë auditimit.  Znj. Spanca ka theksuar se në 90 raportet e auditimit financiar dhe të pajtueshmërisë në institucionet qendrore dhe në komuna janë dhënë 46 opinione të pamodifikuara dhe 44 opinione të modifikuara, prej tyre, 42 të kualifikuara dhe 2 të kundërta. kurse tek 12 ndërmarrjet publike të gjitha opinionet janë modifikuar, prej tyre 10 opinione të kundërta dhe dy (2) të kualifikuara. “Arsyet kryesore pse opinioni i auditimit është modifikuar kanë qenë, për shkak se pasqyrat vjetore financiare përmbajnë keqdeklarime materiale. Këto keq deklarime, kryesisht kanë të bëjnë me regjistrimin dhe raportimin jo të saktë dhe jo të plotë të pasurive jo financiare, shpalosjet jo të plota dhe jo të sakta për llogaritë e arkëtueshme, detyrimet kontingjente si dhe keqklasifikimet e shpenzimeve në kategori (kode) të caktuara ekonomike”, ka thënë znj. Spanca. Tutje Auditorja e Përgjithshme, ka treguar se përveç opinionit të auditimit, ZKA-ja ka vlerësuar edhe pajtueshmërinë e aktiviteteve dhe operacioneve të organizatave buxhetore me kornizën ligjore në fuqi, standardet dhe praktikat e mira ndërkombëtare. Me këtë rast rezultatet e auditimit kanë nxjerrë në pah se edhe më tutje ekzistojnë parregullsi thelbësore në menaxhimin financiar dhe kontrollit. Parregullsitë janë të përhapura në cikël të ndryshëm transaksionesh dhe kategorish ekonomike të ndërlidhura me menaxhim financiar të  shpenzimeve, të hyrave, proceseve të prokurimit, subvencioneve, menaxhim të aseteve, menaxhim të personelit dhe fusha të tjera. Në fushën e prokurimit publik gjetjet më të theksuara janë:

• Përzgjedhja e Operatorit Ekonomik të pa përgjegjshëm, mangësitë në procesin e vlerësimit të ofertave, mangësi në procesin e menaxhimit të kontratave, nënshkrimi i kontratave në mungesë të buxhetit, përdorimi i procedurës së negociuar pa plotësuar kriteret, mungesa e projekteve ekzekutuese, ndryshime në sasitë e paramasës pa aprovimet paraprake dhe vonesat në realizimin e punimeve.

Në fushën e shpenzimeve janë evidentuar gjetje të natyrës, si:

• Klasifikimi jo adekuat i shpenzimeve, avanset e pa mbyllura nga vitet paraprake, përfitimi i më shumë se një pensioni nga skemat pensionale, vonesa në pagesën e detyrimeve, pagesat përmes vendimeve gjyqësore, shpenzime të pa aprovuara dhe tejkalim i limiteve të lejuara.

Në fushën e të hyrave janë identifikuar gjetje kryesore, si:

• Menaxhim jo efikas i llogarive të arkëtueshme/ borxheve të vjetra, jo efikasitet në verifikimin e pronave komunale.

Në fushën e menaxhimit të personelit janë gjetur parregullsi, si:

• Angazhimi i punonjësve me marrëveshje për shërbime të veçanta pa respektuar procedurat e prokurimit publik dhe kryesisht për punë dhe detyra të rregullta të organizatës;
• Kompensim i punonjësve pa vijueshmëri në punë, fjala është tek marrëveshja e Brukselit mes Republikës se Kosovës dhe Serbisë, për integrimin e ish mbrojtjes civile, gjatë vitit 2021 kanë qenë të punësuar 199 punonjës në shtatë (7) ministri të cilët janë paguar në një vlerë totale prej mbi 900 mijë euro pa vijuar fare punën.

Parregullsitë janë gjetur edhe në fushën e subvencioneve, ndër të cilat Auditorja e Përgjithshme ka përmendur disa më kryesoret si:

• Mungesa e planit vjetor të mbështetjes financiare të OJQ-ve, mangësi në marrëveshjet e bashkëpunimit në mes të komunës dhe Organizatave Joqeveritare, mangësi në procesin e vlerësimit të aplikacioneve për subvencione, subvencionim pa thirrje publike.

Gjithashtu, auditorët kane konstatuar edhe mangësi për sa i përket funksionimit të njësive të auditimit të brendshëm, si: mos kompletimi me staf, mos funksionimi i komiteteve të auditimit apo dështimi për të përmbushur planet vjetore të auditimit. Nga analiza e bërë për 12 NP në lidhje me rezultatin financiar (fitimi/humbja) vërehet se, vetëm gjatë vitit 2021, shtatë (7) prej tyre kanë operuar me një total të humbjeve prej 17.3 milionë, ndërsa pesë (5) tjera kanë treguar një fitim prej 3.3 milionë. Pjesën më të madhe të humbjeve e kishte Telekomi i Kosovës në shumën prej 10.8 milionë euro apo 66% të totalit të humbjeve, kurse fitimin më të madh e kishte realizuar Termokos në shumën prej 1,9 milionë euro apo rreth 49% nga totali i fitimit. Znj. Spanca ka treguar se për këtë sezone të auditimit deri më tani kanë rezultuar gjithsejtë 993 rekomandime të rregullsisë dhe performancës. Duke e vlerësuar tejet të lartë këtë numër të rekomandimeve, Auditorja e Përgjithshme, ka ftuar të gjitha institucionet e audituara që raportet e auditimit, në veçanti rekomandimet e dhëna t’i pranojnë si një kontribut serioz me qëllim kryesor përmirësimin e proceseve, aktiviteteve dhe operacioneve të organizatave të tyre. Sa i përket auditimeve të performances të publikuara deri tani, Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, ka treguar se ato mbulojnë fusha me interes të lartë për qytetarët dhe Kuvendin e Kosovës. Disa prej tyre nuk janë audituar vite me radhë, dhe auditimet kanë treguar se nevoja për përfshirjen e tyre në planin auditues ka qenë më se e domosdoshme, për shkak se numri i parregullsive dhe rrjedhimisht rekomandimeve është mjaft i lartë, siç është rasti me RTK-në, KEK-un, Hidrocentralet dhe projektet kapitale me vlerë të lartë financiare. Tutje Auditorja e Përgjithshme i ka theksuar disa nga konkluzionet kryesore të këtyre auditimeve si:

• Në auditimin e performancës në RTK, kontrolli i dobët mbi menaxhimin e stafit të rregullt duke mos respektuar edhe vendimet e Bordit nga menaxhmenti, i ka kushtuar RTK-së keq menaxhim financiar në vlerë prej rreth 800 mijë euro për tre vite. Parregullsitë kanë rezultuar me mungesë të llogaridhënies, transparencës dhe konkurrencës në menaxhimin e fondeve publike.

• Tek auditimi i hidrocentraleve, ZKA ka konkluduar se sistemi i licencimit të hidrocentraleve karakterizohet me mangësi të theksuara në zbatimin e kritereve, i cili nuk siguron shfrytëzim efikas të ujërave në vend dhe menaxhim e mbrojtje të duhur të tyre dhe të mjedisit. Hidrocentralet janë lëshuar në përdorim pa u pajisur me leje ujore, mjedisore dhe licencë të prodhimit.

• Tek auditimi i sistemit të regjistrimit civil, konkluzioni i auditimit është se kontrollet e aplikacionit që zbatohen në SGJC nuk sigurojnë që vetëm të dhëna të sakta dhe të vlefshme vendosen në sistem. Auditimi ka  identifikuar një numër të qytetarëve të regjistruar nga dy herë, të cilët kanë nga dy numra personal të ndryshëm. Po ashtu janë identifikuar raste, ku dy deri në shtatë qytetarë të ndryshëm, ishin të regjistruar në sistem me të dhëna të njëjta të librit fizik të regjistrit të gjendjes civile.

• Tek auditimi i Sistemit të pagave, është identifikuar se për të rritur efektivitetin dhe saktësinë e të dhënave edhe më tutje ka nevojë për përmirësim. Thesari nuk ka vendosur strukturë organizative të qartë për funksionimin e duhur të sistemit, procesi i punës nuk ishte i bazuar në objektiva strategjike, kontrollet e aplikacionit nuk janë të mjaftueshme për të mbështetur procesin e pagave.

• Tek auditimi i projektit kapital “Bashkimi i Qytetit në Ferizaj”  ZKA ka konstatuar se projekti kishte marrë më shumë kohë dhe kostoja e projektit ishte më e lartë se që ishte paraparë. Vlera e parashikuar e kontratës për projektin “Ndërtimi i nënkalimit për vetura” ishte afër katër fish më e lartë, ndarjet buxhetore ishin (1.5 milion euro), ndërsa kostoja përfundimtare kishte arritur në (5.9 milion euro). Si pasojë e planifikimit jo të mirë të projektit, komuna kishte kontraktuar shumë punë të cilat nuk ishin parashikuar në fillim, është identifikuar menaxhim jo efektiv i kontratave, dhe kishte vonesë në kryerjen e punëve. Ndërsa, deri në kryerje të auditimit ende nuk ishte bërë pranimi teknik i projektit.

Gjatë kësaj konference, Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, ka folur edhe për  bashkëpunimin e ZKA-së me organet e drejtësisë dhe adresimin e rasteve në prokurori. Znj. Spanca, ka bërë me dije se nga analizimi i 80% të raporteve të publikuara të auditimit kemi identifikuar 67 raste me elemente potenciale për kryerjen e veprave penale, bazuar në kompetencat ligjore për të gjitha këto raste është njoftuar Prokurorin e Shtetit, i cili ka njoftuar se çështjet e raportuara i ka adresuar tek kryeprokurorët e shtatë prokurorive themelore në nivel vendi. Po ashtu, Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, ka informuar gazetarët se me publikimin e Raportit Vjetor të Auditimit për buxhetin e shtetit për vitin 2021,  mbyllet cikli i auditimeve të detyrueshme sipas ligjit. Znj. Spanca ka shtuar se auditimi për buxhetin vjetor të shtetit është në proces dhe siç është e përcaktuar edhe me ligj do të publikohet më së voni deri me 31 gusht 2022. Në këtë konferencë kanë qenë të pranishëm edhe Zëvendës Auditori i Përgjithshëm, Bezad Halilaj, Ndihmës Auditori i Përgjithshëm, Qerkin Morina, Ndihmës Auditori i Përgjithshëm, Naser Arllati,  Ndihmës Auditorja e Përgjithshme, Emine Fazliu, Ndihmës Auditori i Përgjithshëm, Zukë Zuka,  si dhe Ndihmës Auditorja e Përgjithshme, Myrvete Gashi.

Të nderuar përfaqësues të mediave, Ju ftojmë të ndiqni konferencën për media të Auditores se Përgjithshme, Vlora Spanca, me rastin e përfundimit të sezonit auditues 2021/22 dhe procesit të publikimit të 121 raporteve të auditimit. Konferenca do të mbahet:                                             Sot, me datë 05.07.2022                                             në ora 11:00                                             në ambientet e Zyrës Kombëtare të Auditimit,                                             Lagjja Arbëria, Rr.Ahmet Krasniqi, 210                                             Prishtinë Në këtë konferencë Auditorja e Përgjithshme do të prezantojë çështjet kryesore të paraqitura në raportet e auditimit të rregullsisë dhe performancës/opinionet dhe parregullsitë kryesore të cilat ZKA-ja i ka identifikuar përmes auditimeve për vitin 2021. Auditorja e Përgjithshme në këtë konferencë do të paraqes edhe numrin e rasteve të dyshimit për kryerje të veprës penale të identifikuara nga procesi i auditimit dhe të dorëzuara në Prokurori. Ju mirëpresim!

Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) ka publikuar raportin e auditimit të performancës menaxhimi i projektit “Bashkimi i qytetit të Ferizajt”. Objektivë e këtij auditimi ishte të vlerësohej nëse Komuna e Ferizajt ishte efikase në planifikim dhe menaxhim si edhe nëse janë arritur objektivat e këtij projekti. Zyra Kombëtare e Auditimit ka audituar projektin që nga zanafilla e tij në dhjetor të vitit 2017 e deri në prill të vitit 2022, përfshirë planifikimin, procedurat e prokurimit, menaxhimin dhe arritjen e objektivave të projekti. Subjekt i këtij auditimi janë Komuna e Ferizajt dhe departamenti i Financave në Ministrinë e Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, i cili është përfshirë në fushëveprim sa i përket çështjes së pagesave të kryera në emër të projektit. Auditimi ka konstatuar se Komuna e Ferizajt nuk ishte efikase në planifikimin dhe menaxhimin e projektit "Bashkimi i qytetit" sepse kishte marrë më shumë kohë dhe kishte kushtuar më shumë se që ishte paraparë. Auditimi ka nxjerrë në pah, se si pasojë e planifikimit jo të mirë të projektit, komuna kishte kontraktuar shumë punë të cilat nuk ishin parashikuar në fillim dhe për pasojë kishte kosto shtesë, menaxhim jo efektiv të kontratave, kishte vonesë në kryerjen e punëve dhe ende nuk është bërë pranimi teknik i projektit. Po ashtu, komuna nuk ka bërë vlerësim lidhur me nivelin e arritjes së objektivave të ndërtimit të projektit, që do të thotë se nuk ka informacion se çfarë vlere i ka shtuar investimi jetës së qytetarëve të komunës. Komuna nuk e kishte përfshirë projektin në dokumentet strategjike duke e zbehur kështu transparencën ndaj qytetarëve. Nuk ishin buxhetuar mjete të mjaftueshme për realizimin e projektit dhe si pasojë projekti nuk ka arritur të realizohet me kohë. Komuna nuk kishte marrë të gjitha masat për të siguruar parakushte për ndërtim të papenguar të projektit. Përveç kësaj, kishte kontraktuar shërbime apo punë me çmim shumë më të lartë se vlera e parashikuar e kontratave duke e kufizuar konkurrencën mes operatorëve ekonomik. Kemi gjetur edhe se Komuna i kishte paguar operatorit ekonomik punë të cilat ende nuk janë përfunduar dhe në anën tjetër operatori ekonomik ka përfunduar punë për të cilat ende nuk është paguar. Komuna nuk ka njohuri se a i ka arritur objektivat e projektit sepse nuk ka hartuar një metodë për të matur ndikimin që do të ketë projekti në përmirësimin e jetës së qytetarëve. Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca,  lidhur me këtë auditim ka shprehur shqetësimin lidhur me mungesën e kontrolleve në fazën e planifikimit, tenderimit dhe menaxhimit të projektit dhe ka deklaruar se është më se  e nevojshme që fondet publike të shpenzohen me përgjegjshmëri të plotë. Planifikimi i dobët dhe menaxhimi jo efektiv i kontratave publike që ndërlidhen me projektin “Bashkimi i qytetit” i ka kushtuar buxhetit të Kosovës shpenzime shtesë, dhe, edhe pas katër viteve projekti nuk ka përfunduar. Projektet e tilla me interes publik dhe me kosto të lartë financiare, duhet t’i nënshtrohen një diskutimi gjithëpërfshirës dhe me kohë me qytetarët dhe duhet të ketë objektiva të qarta dhe të matshme për realizmin e tyre. Me qëllim të përmirësimit të procesit të menaxhimit të projekteve të tilla ndërtimore kemi dhënë dy rekomandime për Ministrinë e Mjedisit Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës dhe 11 rekomandime për Komunën e Ferizajt. Raportin e plotë mund ta lexoni këtu.  

Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, ka pritur sot në takim Bordin e Komisionit Rregullativ të Prokurimit Publik i kryesuar nga Osman Vishaj, Kryetar ku për qëllim kryesor kishte fuqizimin e bashkëpunimit ndërinstitucional në fushën e prokurimit publik nga këndvështrimet e mandateve të dy institucioneve. Në takim u diskutuan çështje me interes e që kanë të bëjnë me fushën e prokurimit publik dhe mundësitë e ZKA-së dhe KRPP-së që përmes aktiviteteve të përbashkëta të ndikojnë në përmirësimin e menaxhimit të prokurimit publik dhe rritjen e transparencës dhe llogaridhënies. Ndër çështjet kryesore që morën vëmendje të shtuar gjatë diskutimit në takim ishin, ndryshimi i Ligjit të prokurimit publik, prokurimi elektronik dhe përmirësimi i procesit të menaxhimit të kontratave. Procesi i menaxhimit të kontratave aktualisht nuk është i rregulluar mjaftueshëm përmes akteve ligjore dhe kjo po shkakton sfida të shumta në përmbushjen praktike të kontratave, prandaj kërkon nevojën për përfshirje më të gjerë në ndryshimet e Ligjit të prokurimit publik, u theksua në takim. Për shkak se autoritetet kontraktuese nuk po janë mjaftueshëm të përgjegjshme në këtë aspekt, shpesh herë moduli i sistemit elektronik e-prokurimi që është i dizajnuar enkas për menaxhim të kontratave publike po anashkalohet. Për pasojë,  për autoritetet  përgjegjëse për monitorim të aktiviteteve të prokurimit sikurse KRPP-ja por edhe ZKA-ja gjatë procesit të auditimit hasin në vështirësi në marrjen e informatave dhe përcjelljen e procesit në tërësi. Palët u dakorduan që të rritet bashkëpunimi në mes tyre dhe në të ardhmen të konkretizohet me trajnime, konferenca të përbashkëta dhe forma të tjera të ndërgjegjësimit, që kanë për synim të përmirësojnë në përgjithësi prokurimin publik në Kosovë. Përveç krerëve të të dy institucioneve, në takim morën pjesë nga ZKA edhe Zevendës Auditori i Përgjithshëm Bezad Halilaj, Ushtruesi i Detyrës se Departamentit të Auditimit të Prokurimit Arben Selimi, ndërsa nga KRPP, anëtarët e Bordit, Avni Sahiti dhe Fidane Spahija Gjikolli.

Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) përmes kësaj komunikate për media njofton opinionin publik se demanton në tërësi deklaratat lidhur me pretendimet për ndërhyrjen në punën audituese të Zyrës Kombëtare të Auditimit të publikuara nga Gazeta Online Insajderi në artikullin “Vlojnë denoncimet për skandale - si u bë që Auditori i Jashtëm ta kursejë Fondin e Sigurimeve” dhe të transmetuara në emisionin InDoks “Fondi i dallavereve – Rrëfimi ekskluziv i sinjalizuesit Alban Pozhegu”.

Lidhur me këto deklarata, njoftojmë publikun se zyrtari në fjalë, Valbon Bytyqi, nuk është i punësuar në Zyrën Kombëtare të Auditimit, ai ka lëshuar punën në ZKA në vitin 2018 dhe që nga ajo kohë nuk ka pasur asnjë lloj angazhimi me ZKA-në.

Auditori i Përgjithshëm dhe Zyra Kombëtare e Auditimit është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar i shtetit i rregulluar më Kushtetutë dhe Legjislacionin tjetër përkatës. Procesi i auditimit zhvillohet tërësisht i bazuar në Standardet Ndërkombëtare të Auditimit për Institucionet Supreme të Auditimit, Kodin etik dhe praktikat më të mira të njohura ndërkombëtarisht. Në bazë të tyre dhe mekanizmave rigoroz të kontrolleve të shumëfishta të ndërtuara në ZKA, në plotni sigurohet punë e pavarur, objektive dhe cilësore e auditimit duke përjashtuar çdo ndërhyrje nga cilado palë e jashtme apo e brendshme. 

Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) ka publikuar raportin e auditimit të performancës “Sistemi i licencimit të hidrocentraleve dhe monitorimi i tyre mbi ndikimin në mjedis dhe ujëra”. Objektivë e këtij auditimi ishte të vlerësojmë nëse sistemi i licencimit të hidrocentraleve është menaxhuar si duhet, ofron transparencë dhe siguron mbrojtje të ujërave dhe mjedisit përmes zbatimit të kritereve për licencim nga hidrocentralet e njëkohësisht janë arritur caqet/synimet për prodhimin e energjisë së ripërtëritshme. Subjektet e auditimit ishin Zyra e Rregullatorit të Energjisë, Ministria e Ekonomisë, Ministria e Mjedisit Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, përderisa në nivel lokal, subjekt i auditimit ishin Komuna e Deçanit, Komuna e Mitrovicës, Komuna e Dragashit dhe Komuna e Shtërpcës. Ky auditim ka përfshirë periudhën 2016 – 2021, dhe ka konstatuar se institucionet e audituara kanë të vendosur një sistem të licencimit të hidrocentraleve i cili është funksional, megjithatë karakterizohet me mangësi të theksuara në zbatimin e kritereve, i cili nuk siguron shfrytëzim efikas të ujërave në vend dhe menaxhim e mbrojtje  të duhur të tyre dhe të mjedisit. Raporti thekson se ka mungesë të koordinimit të palëve për arritjen e caqeve të prodhimit të energjisë elektrike nga burimet e ripërtëritshme, zbatimit të kritereve nga ZRRE-ja për licencimin e hidrocentraleve, mungesën e zbatimit të kritereve për mbrojtjen e mjedisit nga MMPHI-ja, dobësitë në përcjelljen e veprimtarisë së hidrocentraleve nga Inspektorati i MMPHI-së, dështimi në zbatimin e koncesionimit për dhënien e të drejtës ujore për shfrytëzim të ujit për prodhim, dështimi në hartimin e Planit për Menaxhimin e Pellgjeve, etj. Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca,  lidhur me këtë auditim ka deklaruar se institucionet përgjegjëse duhet të sigurojnë se licencimi i hidrocentraleve bëhet në pajtueshmëri të plotë me kërkesat ligjore, ofrojnë transparencë dhe sigurojnë mbrojtje të ujërave dhe mjedisit. Objektivat strategjike të përcaktuara lidhur me arritjen e caqeve/synimeve për prodhimin e energjisë së ripërtëritshmedhe duhet të monitorohen në mënyrë sistematike dhe aty ku është e nevojshme të merren masa për përmirësim. Koordinimi dhe bashkëpunimi mes insitucioneve publike është mëse i domosdoshëm me qëllim që të rritet llogaridhënia dhe transparenca si në menaxhimin e licencimeve e po ashtu edhe në mbrojtjen e mjedisit, përkatësisht ujërave. Për rregullimin e sistemit të licencimit të hidrocentraleve  dhe mbrojtjen e ujërave dhe mjedisit është dhënë 1 rekomandim për Qeverinë e Kosovës, 2 rekomandime për Zyrën e Rregullatorit të Energjisë dhe 8 rekomandime për Ministrinë e Mjedisit Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturë dhe inspektoratin e saj. Raportin e plotë mund ta lexoni në këtë vegzë: https://bit.ly/3NiJdny

Me rastin e shënimit të Ditës Ndërkombëtare të Mjedisit, Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca dhe Avokati i Popullit, Naim Qelaj kanë organizuar tryezën “Ujrat e drejtë e njeriut – mbikëqyrja dhe llogaridhënia”. Me këtë rast, Auditorja e përgjithshme është shprehur se krijimi i mjedisit të sigurt jetësor si dhe mbrojtja e tij, janë çështje vendimtare për shëndetin e qytetarëve dhe zhvillimin ekonomik të vendit. “Sipas praktikave të mira evropiane, një sistem i qëndrueshëm, efikas dhe i integruar për mbrojtjen e mjedisit ekziston kur autoritetet publike bashkëpunojnë dhe koordinojnë veprimet mes veti për hartimin dhe zbatimin e çdo aktiviteti apo mase me qëllim të mbrojtjes së mjedisit. Praktikat e këtilla kërkojnë monitorim të vazhdueshëm të veprimeve karshi mjedisit. Monitorimi i mbrojtjes së mjedisit, rezulton me raportim të gjendjes mjedisore për ligjdhënësin dhe publikun.”, ka deklaruar znj. Spanca. Auditorja e Përgjithshme ka shtuar se duke e ditur rëndësinë mjedisore, implikimet buxhetore të veprimeve për mbrojtjen mjedisore, ZKA-ja po thuasje cdo vit i ka ofruar Kuvendit të Kosovës dhe qytetareve informacion objektiv dhe të pavarur për disa segmente të veçanta të mbrojtjes së mjedisit siç janë; auditimi i sistemit të licencimit të gurëthyesve, trajtimi menaxhimi dhe asgjësimi i mbeturinave komerciale, cilësia e ajrit dhe auditimi për qëndrueshmërinë e masave kombëtare për mbrojtjen e mjedisit. Ajo ka theksuar në veçanti se sot poashtu publikohet dhe prezantohet një auditim mjaft i rëndësishëm i cili trajton sistemin e licencimit të hidrocentraleve dhe monitorimin e tyre mbi ndikimin në mjedis dhe ujëra. Nga ana tjetër Avokati i Popullit në fjalën e tij ka deklaruar se Institucioni i Avokatit të Popullit përmes raporteve të veta ka konstatuar se edhe mëtutje në Kosovë nuk janë shënuar përmirësime në mjedis dhe se gjendja në këtë fushë nuk është e mirë. Janë identifikuar probleme me mos trajtimin e ujrave si duhet, më përdorimin e lumenjve në mënyrë të pa kontrolluar. “E drejta për mjedis është po aq e rëndësishme sa edhe e drejta për jetë, prandaj mbrojtja e kësaj të drejte sot në botë trajtohet jo rrallëherë edhe në gjykatat e niveleve më të larta” ka theksuar Avokati i Popullit. Në kuadër të tryezës janë paraqitur të gjetura dhe rekomandime të rëndësishme të rezultuar nga raporti i auditimit të performancës“ Sistemi i licencimit të hidrocentraveleve dhe monitorimi i tyre mbi ndikimin në mjedis dhe ujëra” dhe të gjeturat nga Avokati i Popullit lidhur me gjendjen e ujërave në vend si dhe paraqitja e raportit me rekomandime për hidrocentralet. Raporti i auditimit të performancës “Sistemi i licencimit të hidrocentraveleve dhe monitorimi i tyre mbi ndikimin në mjedis dhe ujëra” është preznatuar nga Labonit Sadiku, Udhëheqës i Ekipit të Auditimit. Me këtë rast, Sadiku ka thënë se objektivë e këtij auditimi ishte të vlerësojmë nëse sistemi i licencimit të hidrocentraleve është menaxhuar si duhet, ofron transparencë dhe siguron mbrojtje të ujërave dhe mjedisit përmes zbatimit të kritereve për licencim nga hidrocentralet e njëkohësisht janë arritur synimet për prodhimin e energjisë së ripërtëritshme. Ai ka theksuar se konkluzioni i auditimit vë në pah se pavarësisht se institucionet e audituara kanë vendosur një sistem të licencimit të hidrocentraleve i cili është funksional, megjithatë karakterisohet me mangësi të thkeksuara në zbatimin e kritereve, i cili nuk siguron shfrytëzim efikas të ujrave në vend dhe menaxhim e mbrojtje të duhur të tyre dhe të mjedisit. Në anën tjetër, Deputet të Komisioneve Parlamentare, z. Salih Zyba, znj. Mirlinda Sadiku-Tishuku, znj. Albana Bytyqi pasi kanë përgëzuar dy institucionet për raportet e prezantuara dhe janë pajtuar më gjetjet përkatëse, kanë shprehur gatishmërinë e Kuvendit që kjo temë të trajtohet në Komisione dhe seanca plenare dhe të nxirren rekomandime për veprime konkrete.  Ndërsa, përfaqësues të shoqërisë civile dhe institucioneve publike kanë shprehur pikëpamjet e tyre se çështja e mbrojtjes se mjedisit duhet të jetë prioritet i veçanet për institucionet publike dhe palët tjera të përfshira. Në këtë tryezë morën pjesë zyrtarë të lartë shtetëror, përfaqësues të organizatave të shoqërisë civile dhe avokues të mbrojtjes të të drejtave të njeriut dhe mbrojtjes së mjedisit.

ZKA-ja synon rritjen e bashkëpunimit me organizatat e shoqërisë civile gjatë gjithë procesit të auditimit Në kuadër të bashkëpunimit dhe partneritetit me organizatat e shoqërisë civile,  shoqatat profesionale dhe donatorët, Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA), ka mbajtur të mërkurën tryezën me temën “Fuqizimi i bashkëpunimit mes ZKA-së dhe shoqërisë civile për të rritur ndikimin e auditimit në institucionet publike”. Në këtë tryezë zyrtarë të lartë të ZKA-së dhe përfaqësues të OShC-ve, shoqatave profesionale dhe donatorëve kanë trajtuar tema të rëndësisë së veçantë dhe me interes për t’u audituar nga Zyra Kombëtare e Auditimit në sezonin auditues 2022 – 2023. Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, është shprehur se qëllimi kryesor i kësaj tryeze është rritja e bashkëpunimit me shoqërinë civile dhe nxitja e transparencës dhe llogaridhënies në menaxhimin e fondeve publike. “Kjo tryeze është vazhdimësi e bashkëpunimit që institucioni ynë ka me organizatat e shoqërisë civile dhe palët tjera të interesit. Bashkëpunimi i ZKA-së si një Institucion Suprem i Auditimit me ju është i një rëndësie të veçantë për shkak se jo vetëm që marrim nga ju informacion lidhur me problemet me të cilat ballafaqohen qytetarët dhe problematikat e menaxhimit të fondeve publike mirëpo përmes këtij bashkëpunimi ne rrisim edhe besimin e publikut për punën tonë”, ka deklaruar znj. Spanca. Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, ka bërë më dije se deri më tani angazhimi i shoqërisë civile ka qenë kryesisht në dhënien e kontributit në përzgjedhjen e temave të auditimit. Mirëpo, objektivë strategjike e ZKA-së është që shoqëria civile të përfshihet edhe në fazat e tjera gjatë kryerjes se auditimit mirëpo edhe në fazën e raportimit. “Përmes kësaj synojmë të rrisim transparencën, llogaridhënien, pjesëmarrjen demokratike dhe besimin e publikut. Kjo rregullohet edhe me standardet ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të auditimit (ISSAI 20) që rregullojnë parimet e transparencës dhe llogaridhënies”, është shprehur znj. Spanca. Ndihmës Auditorja e Përgjithshme, Myrvete Gashi, ka prezantuar informata mbi procesin, metodologjinë e auditimit dhe synimin e ZKA-së që të trajtojë me përparësi tema të interesit publik për auditimet e performancës. Gashi në vazhdim ka prezantuar para pjesëmarrësve disa tema të mundshme për auditim në fusha të ndryshme siç janë zhvillimi ekonomik, mjedisi dhe siguria, mirëqenia ekonomike dhe sociale, arsim dhe kulturë, prokurim publik si dhe sisteme dhe teknologji të informacionit. Ajo ka sqaruar se për identifikimin e këtyre temave nga stafi auditues janë marrë për bazë raportimet në media dhe problematikat më të shprehura përmes raportimeve apo diskutimeve publike. Ndërkohë, përfaqësuesit e organizatave të shoqërisë civile kanë shprehur gatishmërinë për të dhënë kontributin e tyre në këtë proces duke e konsideruar si shumë të rëndësishëm. Ata, përveç që janë dakorduar dhe kanë konfirmuar propozimet e temave nga ZKA më tutje kanë propozuar tema të rëndësishme për tu konsideruar nga Auditorja e Përgjithshme nëse mund të përfshihen në planin e auditimit për sezonin 2022-2023 dhe kanë shprehur gatishmërinë e tyre të plotë për bashkëpunim. Ka pasur një pajtueshmëri të plotë nga ana e tyre për sa i përket nevojës që të rritet numri i auditimeve të performancës dhe që ZKA-ja të ketë mundësi të rris kapacitetet njerëzore në këtë aspekt. Fokus i veçantë nga ana e OSHC-ve ka qenë edhe niveli i zbatimit të rekomandimeve të të ZKA-së dhe masat e ndërmarra nga institucionet publike. Është theksuar se niveli aktual nuk është i kënaqshëm dhe se palët përgjegjëse duhet të bëjnë më shumë për adresimin e këtyre rekomandimeve të cilat drejtpërsëdrejti ndikojnë në përmirësimin e jetës se qytetarëve. Me këtë rast Auditorja e Përgjithshme, Vlora Spanca, ka theksuar se pavarësisht kërkesave dhe interesimit qoftë nga Kuvendi, OShC-të dhe palët tjera të interesit që të rritet numri i auditimeve të performancës, aktualisht kjo është e pamundur për shkak të obligimit ligjor për të kryer auditime të rregullsisë në të gjitha organizatat buxhetore. Megjithatë, ZKA-ja angazhohet që në vazhdimësi t’i ofrojë Kuvendit dhe qytetarëve informacion objektiv dhe të pavarur për fusha të rëndësishme që kanë të bëjnë me menaxhimin e fondeve publike dhe mbi këtë bazë orienton edhe angazhimin edhe burimet e veta në dispozicion për të arritur më të mirën e mundshme, ka theksuar znj. Spanca. Zëvendës Auditori i Përgjithshëm, Bezad Halilaj, në përmbyllje të këtij dikutimi, pasi ka përmbledhur rezultatet e kësaj tryeze, ka vlerësuar se synimi i përbashkët dhe kryesor në këtë ngjarje dhe aktivitetet pasuese përkitazi më këtë është prioritizimi i temave të auditimit që janë të interesit më të lartë publik. Të pranishmit janë dakordur që dialogu i ZKA-së dhe OSHC-ve të vazhdojë dhe të forcohet edhe më tutje përmes formave të ndryshme të bashkëpunimit.