Lajmet

Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës, Besnik Osmani, i ka shprehur ngushëllime Institucionit Suprem të Auditimit të Afrikës së Jugut me rastin e vdekjes së Auditorit të Përgjithshëm Mr. Kimi Makwetu. Osmani ka vlerësuar z. Makwetu si Auditor i Përgjithshëm i cili i ka shërbyer vendit të tij me përkushtim dhe integritet. “Në emër të Zyrës Kombëtare të Auditimit dhe në emrin tim, shprehim ngushëllimet tona të përzemërta për familjen dhe kolegët e Auditorit të Përgjithshëm të Afrikës së Jugut Mr. Kimi Makwetu”, thuhet në telegramin e Auditorit të Përgjithshëm.

Pas sulmeve të mbrëmshme në Vjenë të Austrisë ku humbën jetën disa persona dhe dhjetëra të tjerë u plagosën, Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës, Besnik Osmani, i ka dërguar telegram solidariteti presidentes së Gjykatës Austriake të Auditimit, Dr Margit Kraker, përmes të cilit ka dënuar sulmin e shumëfishtë dhe është solidarizuar me popullin e Austrisë në këtë kohë të vështirë. “Jam i tronditur dhe i trishtuar nga sulmi frikacak i natës së kaluar në Vjenë. Zyra Kombëtare e Auditimit e Republikës së Kosovës dënon ashpër këtë akt brutal dhe solidarizohet me popullin e Austrisë në këtë kohë të vështirë”, thuhet në telegramin e Auditorit të Përgjithshëm.

Auditori i Përgjithshëm paraqiti në seancë plenare të Kuvendit të Republikës së Kosovës Raportin Vjetor të Auditimit  për vitin fiskal 2019 Auditori i Përgjithshëm, Besnik Osmani, prezantoi para deputetëve të Kuvendit të Republikës së Kosovës Raportin Vjetor të Auditimit për vitin fiskal 2019. Ky raport përmban rezultatet kryesore të punës audituese përfshirë opinionin, të gjeturat si dhe rekomandimet e ZKA-së. Osmani tha se fokusi kryesor i këtij procesi të auditimit ka qenë në vlerësimet për cilësinë e raportimit financiar, efektivitetin e sistemeve të kontrollit të brendshëm dhe pajtueshmërinë e transaksioneve financiare me ligjet dhe rregulloret në fuqi. Para deputetëve Auditori i Përgjithshëm theksoi se konkluzioni i përgjithshëm i auditimit është se në fushën e raportimit financiar nuk janë identifikuar mangësi serioze te organizatat buxhetore, përderisa në fushën e pajtueshmërisë me ligjet vazhdon të ketë dobësi të theksuara. Kurse te Ndërmarrjet Publike raportimi financiar ashtu si edhe pajtueshmëria me kuadrin ligjor kanë mangësi serioze. Fjalimi i plotë i Auditorit të Përgjithshëm, Besnik Osmani, para deputetëve të Kuvendit të Republikës së Kosovës: E nderuar Kryetare, të nderuar deputetë, I nderuar Kryeministër, të nderuar Ministra Kam kënaqësinë të prezantoj para jush Raportin e Auditimit të buxhetit të shtetit për vitin fiskal 2019. Në këtë auditim, fokusi ynë ka qenë në vlerësimet për: -    Cilësinë e raportimit financiar -    Efektivitetin e sistemeve të kontrollit të brendshëm dhe -   Pajtueshmërinë e transaksioneve financiare me ligjet dhe rregulloret në fuqi. Konkluzioni i Përgjithshëm i auditimit është se në fushën e raportimit financiar, nuk janë identifikuar mangësi serioze te organizatat buxhetore, përderisa në fushën e pajtueshmërisë me ligjet vazhdon të ketë mangësi/dobësi të theksuara. Ndërsa, te Ndërmarrjet Publike raportimi financiar ashtu si edhe pajtueshmëria me kuadrin ligjor kanë mangësi serioze. Raporti është rezultat i auditimit të Raportit Vjetor Financiar të Qeverisë për vitin 2019 dhe i 131 raporteve individuale, nga të cilat:

• 95 organizata buxhetore;
• 14 Ndërmarrje Publike;
• 9 projekte të donatorëve; dhe
• 13 auditime të performancës.

Në raportet e auditimit, kemi dhënë:

• 69 opinione të pamodifikuara;
• 27 të pamodifikuara me theksim të çështjes; dhe
• 13 opinione të modifikuara.

Ndërsa për Pasqyrat e Buxhetit të shtetit është dhënë: opinion i pamodifikuar me theksim të çështjes. Kjo për arsye se:

• Të hyrat ishin mbivlerësuar për 23 milionë euro. Shkaku i këtij gabimi ishte se e njëjta shumë e të hyrave vetjake ishte mbledhur gjatë vitit 2018, ndërsa në planin buxhetor 2019 ishte parashikuar sërish si e hyrë; dhe
• Shpenzimet prej 15 milionë eurosh ishin klasifikuar nëpër kategori joadekuate, me ligjin e buxhetit, përkundër një përmirësimi prej 7 milionë eurosh nga viti paraprak.

Në auditimet për vitin 2019 kemi dhënë 1,068 rekomandime. Ndërkaq, nga 1,174 rekomandime të dhëna në vitin paraprak, përqindja e zbatimit të tyre ishte 41%, që paraqet një përmirësim të lehtë krahasuar me vitin 2017. Kjo shkallë e ulët e adresimit të rekomandimeve kërkon rritje të përgjegjësisë në institucionet publike dhe zhvillimin e një procesi formal për monitorimin sistematik të planeve të veprimit për zbatimin e rekomandimeve. Në fund të vitit 2019, bilanci bankar në para të gatshme ishte 458 milion euro dhe krahasuar me vitin paraprak, kemi një rritje prej 70 milionë euro apo rreth 18%. Rezervat shtetërore në para të gatshme janë rreth 5% e Bruto Produkti Vendor  dhe në pajtim me rregullat fiskale. Borxhi i përgjithshëm ka arritur në 1,2 miliardë që krahasuar me vitin paraprak, një rritje prej 108 milionësh apo rreth 10%, pa përfshirë këtu garancitë shtetërore prej rreth 43 milionë eurosh. Në raport me Bruto Produktin Vendor për vitin 2019, borxhi ishte 17.46% nga 40% i lejuar me ligj. Megjithatë, shkalla e shpenzimit të fondeve të huazuara është e ulët dhe për shkak të vonesave në shfrytëzimin e kredive, Qeveria ka paguar tarifa rreth 740 mijë euro. Deficiti i planifikuar buxhetor ishte 2% e Bruto Produktit Vendor, përderisa deficiti aktual në fund të vitit 2019 ishte 0.47%, që është brenda kufirit të përcaktuar me ligj. Të nderuar deputetë, Më lejoni që tani t’ju paraqes konkluzionet kryesore të raportit që kërkojnë një vëmendje të shtuar në fushat si vijon: -           Vlera e obligimeve të papaguara, përfshirë edhe obligimet për shpronësime në fund të vitit 2019 ishte rreth 310 milionë euro. Krahasuar me vitin paraprak, detyrimet janë rritur rreth 20%, derisa detyrimet kontingjente janë rreth 197 milionë. -           Vlera e llogarive të arkëtueshme është 637 milionë euro nga të cilat 452 milionë euro në nivelin qendror dhe 185 milionë euro në nivelin lokal. Pjesa dërmuese apo 89% të llogarive të arkëtueshme të nivelit qendror i bie në barrë Doganës dhe Administratës Tatimore të Kosovës. -           Pranimet e parashikuara me buxhet final gjatë vitit ishin realizuar në vlerë prej 2,2 miliardë euro apo rreth 90% nga planifikimi prej 2.5 miliardë euro. Krahasuar me vitin paraprak, ishin realizuar 10.6% më shumë. -           Shpenzimi i përgjithshëm për vitin 2019 ishte 2.15 miliardë euro apo rreth 85% e buxhetit. Në strukturën e shpenzimeve të përgjithshme buxhetore, pagat marrin pjesë me rreth 29%, mallra dhe shërbimet me rreth 14%, subvencionet dhe transferet rreth 29% dhe për investime kapitale rreth 25% si dhe 3% pagesa tjera. Të nderuar deputetë, Në vijim po prezantoj një përmbledhje të gjetjeve dhe mangësive të identifikuara sipas kategorive ekonomike: Paga dhe mëditje -           Pagesat e pagave jubilare dhe pagave pas pensionimit të realizuara me vendim të gjykatave, e të paguara nga kategoria mallra dhe shërbime; -           Mangësi në mbajtjen e evidencave të kujdestarive, vijueshmërisë në punë dhe pagesën e shujtave; -           Shpallje e konkurseve në mospajtim me katalogun e vendeve të punës; -           Avancim i brendshëm i stafit pa plan paraprak të rekrutimit dhe -           Kompensimi i pagave jo në pajtim me Aktet e Emërimit; Mallra dhe shërbime -           Mosmbyllja e avanseve konform kërkesave ligjore; -           Lidhja e kontratave pa zotim të fondeve; -           Përdorimi i procedurave të negociuar pa publikim dhe kufizimi i konkurrencës; -           Aplikimi i aneks kontratave pa mbështetje ligjore; -           Tejkalimi i vlerës se kontratës kornize; -           Vonesa në liferimin e mallrave dhe furnizimeve; dhe Subvencione dhe transfere -           Mbështetja financiare për OJQ-të pa shpallje publike; -           Mosrespektimi i kritereve nga komisionet e vlerësimit; -           Dhënia e subvencioneve për përfituesit njëjtë; -           Përfitimi i pensioneve apo ndihmave sociale nga persona të cilët punojnë; Investime Kapitale -           Planifikimet joadekuate dhe aprovimet e shpenzimeve si “kapitale”, ndërkohë që të njëjtat nuk përmbushin kriteret të trajtohen si të tilla, -           Procedurat e prokurimit shpesh iniciohen pa projekte të gatshme ekzekutive, -           Mbikëqyrja e dobët e projekteve në fazën e ekzekutimit;  dhe -           Certifikimi i pagesave për punët e pakryera dhe furnizimet e papranuara. Menaxhimi i pasurisë publike vazhdon të mbetet një ndër fushat më sfiduese, sepse:

• regjistrimi i saj është i papërfunduar;
• inventarizimet vjetore nuk janë te plota;
• rivlerësimi i pasurisë nuk është kryer.

Kjo gjendje, lë mundësinë e hapur për keqpërdorime. Të nderuar deputetë, Sistemi i menaxhimit financiar dhe kontrollit në Ndërmarrje Publike ka mangësi të mëdha dhe nevojë për përmirësime thelbësore. Këtë e dëshmon fakti se për 13 Ndërmarrje kemi dhënë opinione të modifikuara. Gjetjet kryesore të auditimit në këto ndërmarrje janë:

• Gjashtë (6) Ndërmarrje Publike kishin prezantuar rezultat negativ financiar që në total paraqesin humbje prej mbi 28 milionë euro.
• Të gjitha Ndërmarrjet e audituara së bashku, kanë afër 90 milionë euro detyrime afatshkurtra dhe mbi 71 milionë detyrime afatgjata.

Kthimi i këtyre detyrimeve është mjaft i pasigurt, pasi që pothuajse të gjitha prej këtyre ndërmarrjeve operojnë me humbje dhe nuk e kanë të sigurt vazhdimin e veprimtarisë. Për të vlerësuar nëse fondet publike po shfrytëzohen në mënyrë efikase dhe efektive kemi realizuar 13 auditime të performancës në fusha të ndryshme me interes shoqëror, si: mirëqenie sociale, ekonomi, shëndetësi, siguri, teknologji të informacionit dhe në fushën e prokurimit publik. Përmes këtyre auditimeve kemi konkluduar që: - ka nevojë për rritjen e kontrollit të cilësisë së naftës - për përmirësimin e mirëmbajtjes së institucioneve publike arsimore - për përafrimin e aftësimit profesional me nevojat dhe kërkesat e tregut të punës, si dhe - për rritjen e shkallës së sigurisë në trafikun rrugor. Në të gjitha çështjet e përmendura më lart, në raporte individuale, por edhe në këtë raport, janë dhënë kriteret, të gjeturat, shkaktarët dhe rekomandimet konkrete se si të përmirësohen proceset dhe të zvogëlohen papajtueshmëritë me kuadrin ligjor e rregullativ. Të nderuar deputetë, Me zhvillimin e teknologjisë së informacionit është rritur nevoja për auditimin e tyre për t’i siguruar qytetarët dhe Kuvendin se këto janë në funksion të ofrimit të shërbimeve më të mira ndaj tyre. Në vitin 2017 kemi filluar me ngritjen e kapaciteteve në fushën e teknologjisë së informacionit si dhe zhvillimin e metodologjisë së punës për këtë fushë. Krahas kësaj, paralelisht kemi realizuar 8 auditime të ndërlidhura me sistemet e informacionit në nivel vendi. Përveç publikimit si raporte të veçanta, çështjet kyçe nga këto auditime i kemi vendosur edhe në Raportin Vjetor të Auditimit për vitin 2019, me qëllim që të tërheqim vëmendjen e institucioneve më të larta shtetërore - Qeverisë dhe Kuvendit. Auditimet kanë nxjerrë në pah mangësi të theksuara në lidhje me menaxhimin e sistemeve të informacionit, sigurinë e sistemeve dhe kontrollet e aplikacioneve-qasjet në sistemet e informacionit. Sipas vlerësimit tonë rreth 70% e institucioneve kanë mungesë të strategjisë, politikave dhe procedurave për zhvillimin e mirëmbajtjen e këtyre sistemeve. Për të përmirësuar mënyrën ekzistuese të menaxhimit, kemi dhënë 153 rekomandime për organizata të ndryshme buxhetore të audituara. Përkundër kësaj, jo të gjitha institucionet e audituara kanë marrë veprime për përmirësimin e gjendjes. Për më shumë, disa nuk kanë përmbushur as kërkesën ligjore për të hartuar dhe dorëzuar Planin e veprimit. Me këtë rast, ftojmë Kuvendin e Republikës së Kosovës që të kërkojë rritjen e përgjegjësisë llogaridhënëse nga institucionet e audituara në mënyrë që të ndërmarrin veprime të menjëhershme për zbatimin e rekomandimeve dhe adresimin e mangësive të raportuara. Ju faleminderit për vëmendjen!

Me aktivitete simbolike Zyra Kombëtare e Auditimit të premten ka shënuar shtatëmbëdhjetë vjetorin e themelimit. Në kuadër të këtyre aktiviteteve është mbajtur edhe një takim online si dhe janë ndarë mirënjohje për tridhjetë punonjës të cilët kanë mbushur 10 vjet punë në ZKA. Auditori i Përgjithshëm, Besnik Osmani, përgëzoj stafin për punën dhe sukseset e arritura gjatë këtyre viteve, me ç ‘rast tha se falë profesionalizmit dhe paanshmërisë, ZKA-ja gëzon kredibilitet të lartë dhe është vlerësuar si një ndër institucionet më të besueshme në Kosovë. Ai vlerësoi se sukseset përgjatë këtyre viteve nuk kanë munguar, mirëpo sipas tij, ka ende shumë punë për t’u bërë meqenëse kërkesat për llogaridhënie po rriten gjithnjë e më shumë. “Për të gjitha arritjet, aksionarë kryesor jeni ju auditor dhe punonjës të tjerë të Zyrës, që me përkushtim dhe profesionalizëm të lart po përmbushni misionin e ZKA-së si institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik dhe financiar në Republikën e Kosovës. Prandaj jam thellësisht mirënjohës secilit prej jush për punën e palodhshme, e veçanërisht gjatë kohës së pandemisë ku paralelisht me ruajtjen e shëndetit tuaj keni arritur të realizoni punë cilësore brenda afateve ligjore. Sukseset e arritura përgjatë këtyre viteve na bëjnë të ndihemi krenar, por jemi të vetëdijshëm se duhet bërë shumë më tepër meqenëse kërkesat për llogaridhënie po rriten gjithnjë e më shumë”, u shpreh Osmani. Tutje ai bëri me dije se ZKA-ja këtë vit ka shënuar një sukses tjetër sa i përket procesit të digjitalizimit të punës audituese, duke zhvilluar sistemin elektronik për menaxhimin e auditimit i quajtur SITA. Osmani tha se ky sistem është një mjet i shkëlqyeshëm për të siguruar aplikim më efikas të metodologjisë audituese, për të rritur produktivitetin si dhe për të garantuar cilësi, veçanërisht në auditimet komplekse ku kërkohet siguri e lartë dhe pajtueshmëri me standardet, ligjet dhe rregulloret. Ai tha se ZKA-ja mbetet e përkushtuar në përmbushjen e misionit kushtetues e ligjor, duke kryer auditime relevante, në përputhje me standardet ndërkombëtare. Zyra Kombëtare e Auditmit që nga themelimi në mënyrë të vazhdueshme ka zhvilluar kapacitetet profesionale me qëllim të ofrimi të informacionit të besueshëm mbi menaxhimin e financave publike dhe performancën e organizatave buxhetore. Auditori i Përgjithshëm tha se ZKA-ja mbetet e përkushtuar që të kontribuojë në përmirësimin e jetës së qytetarëve përmes qindra auditimeve cilësore dhe rekomandimeve konkrete. Pjesë e këtij takimi ishte edhe kryetari i Komisionit për Buxhet dhe Transfere i Kuvendit të Kosovës, Hekuran Murati i cili me një fjalë rasti përshëndeti  të pranishmit si dhe vlerësoi Zyrën Kombëtare të Auditimit për punën e bërë gjatë këtyre 17 vitesh. Ai tha se do të vazhdojë bashkëpunimi i Kuvendit, përkatësisht i Komisionit për Buxhet e Transfere me Zyrën Kombëtare të Auditimit. Murati theksoi se Kuvendit dhe ligjvënësve u takon që të krijojnë mekanizma vepruese për zbatimin e rekomandimeve të Auditorit të Përgjithshëm. Tutje ai tha se ZKA-ja duhet të vazhdojë t’i shtojë kapacitetet profesionale në mënyrë që në të ardhmen të auditohen të gjitha subjektet të cilat financohen nga paraja publike. “Ju uroj 17-vjetorin dhe ju përgëzoj për punën dhe sukseset e arritura”, tha Murati. Kurse Violeta Kupa Smajlaj, Këshilltare e lartë për bashkëpunim me Kuvendin, e cila përfaqësoj grupin prej 30 punonjësve që morën mirënjohje jubilare, tha se është kënaqësi, ndër dhe përgjegjësi të punosh në Zyrën Kombëtare të Auditimit. “Rrugëtimi im 10 vjeçar së bashku me ZKA-në ka qenë sa sfidues aq edhe i bukur. Kur shoh entuziazmin e kolegëve të mi, jam e bindur për suksese të reja dhe për një të ardhme të ndritur. Paçim shëndet dhe festofshim gjatë së bashku. Ditë të mira na presin!”, tha Kupa Smajlaj.

Të mërkurën në Komunën e Shtimes u mbajt debati i radhës në kuadër të projektit “Mbështetja e shoqërisë civile për të rritur mbikëqyrjen publike dhe llogaridhënien e institucioneve publike të Kosovës" i mbështetur nga Zyra e Jashtme e Komonuelthit përmes Ambasadës së Mbretërisë së Bashkuar në Prishtinë. Në këtë debat morën pjesë kryetari i Komunës së Shtimes, Naim Ismaili, Ndihmës Auditori i Përgjithshëm, Naser Arllati, Udhëheqësi i Auditimit, Bujar Bajraktari, redaktori përgjegjës në BIRN Kosova, Visar Prebreza si dhe asamblistë të kësaj komune. Me këtë rast, Udhëheqësi i Auditimit nga Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA), Bujar Bajraktari, tha se debatet e tilla ndikojnë në përmirësimin e menaxhimit të financave publike dhe në rritjen e transparencës e llogaridhënies. Bajraktari tha se për vitin 2019 kjo komunë ka marrë opinion të pamodifikuar, megjithatë janë evidentuar disa mangësi. Kurse sa i përket zbatimit të rekomandimeve ai bërë me dije se nga 17 rekomandimet e dhëna në vitin e kaluar, 7 janë zbatuar plotësisht, 1 pjesërisht, 4 nuk janë zbatuar fare kurse 5 janë konsideruar të mbyllura. “Zyra Kombëtare e Auditimit edhe këtë vit ka kryer auditimin mandator për Komunën e Shtimes dhe për pasqyrat financiare ka dhënë  një opinion të pamodifikuar që do të thotë se pasqyrat kanë qenë të prezantuara drejt në të gjitha aspektet materiale. Megjithatë gjatë auditimit janë vërejtur disa mangësi të cilat janë evidentuar në raport dhe janë dhënë edhe rekomandimet për përmirësim. Sa i takon zbatimit të rekomandimeve, nga 17 sa ishin gjithsej, prej tyre 7 janë zbatuar plotësisht, 1 pjesërisht, 4 nuk janë zbatuar fare dhe 5 janë konsideruar të mbyllura. Ndërsa, për vitin 2019 janë dhënë 10 rekomandime”, deklaroi Bajraktari. Ndërkaq, kryetari i Komunës së Shtimes, Naim Ismajli, vlerësoj se raporti i auditimit për vitin 2019 është një prej raporteve më të mira që ka pranuar komuna. Sipas tij, kjo tregon se pasqyrat financiare pasqyrojnë në përpikëri atë që është planifikuar dhe shpenzuar. Ismajli shtoi se komunat qëndrojnë keq sa i përket nivelit të zbatimit të rekomandimeve të auditimit për shkak të disa ligjeve dhe marrëveshjeve që behën nga niveli qendror. Ai tha se komunat nuk mund t’i kryejmë obligimet që i prodhojnë kontratat kolektive. “Komuna e Shtimes ka marrë opinionin më të  mirë të mundshëm për pasqyrat financiare dhe kjo tregon se pasqyrat financiare pasqyrojnë në përpikëri gjithë atë që është planifikuar dhe shpenzuar. Shumica e rekomandimeve për vitin 2019 janë teknike dhe jo të gjitha janë në dorën tonë, prandaj pavarësisht performancës prapë do të ketë rekomandime. Komunat qëndrojnë keq sa i përket nivelit të zbatimit të rekomandimeve për shkak se niveli qëndror bën ligje dhe marrëveshje në dëm të nivelit lokal. Në veçanti në sektorin e shëndetësisë dhe arsimit arrihen marrëveshje të cilat prodhojnë obligime të pa realizueshme për nivelin komunal”, deklaroi Ismajli, Kurse redaktori përgjegjës në BIRN Kosova, Visar Prebreza, vlerësoj se ka përparim në Komunën e Shtimes meqë në të kaluarën kjo komunë në vazhdimësi ka pasur opinion të pamodifikuar me theksim të çështjes. Mirëpo ai tha se komunat në përgjithësi qëndrojnë më keq sa i përket zbatimit të rekomandimeve të auditorit krahasuar me institucionet e tjera. “Në dy vitet e fundit kjo nuk është përsëritur, pra nuk ka theksim të çështjes në raportin e auditimit të Shtimes. Kjo është pozitive dhe tregon se pasqyrat financiare të Shtimes janë të vërteta dhe paraqesin gjendjen reale. Kurse sa i përket numrit të rekomandimeve që Komuna e Shtimes ka pranuar nga Auditori i Përgjithshëm kemi një keqësim të situatës. Komunat në përgjithësi qëndrojnë më keq sa i përket zbatimit të rekomandimeve të auditorit krahasuar me institucionet e tjera. Ky është një sinjal që komunat duhet të punojnë më shumë në këtë drejtim dhe t’i marrin me seriozisht rekomandimet e auditorit”, theksoi Prebreza. Ai bërë me dije se gjatë procesit të auditimit dobësi janë gjetur në prokurim, të punësimi me kontrata mbi vepër si dhe të emërimi i menaxherëve të kontratave.

Drejtuesit e Komunës së Ferizajt duhet t’i adresojnë dhe zbatojnë rekomandimet e dhëna nga Auditori i Përgjithshëm. Kështu u tha të hënën në debatin e mbajtur në Ferizaj në kuadër të projektit “Mbështetja e shoqërisë civile për të rritur mbikëqyrjen publike dhe llogaridhënien e institucioneve publike të Kosovës" i mbështetur nga Zyra e Jashtme e Komonuelthit përmes Ambasadës së Mbretërisë së Bashkuar në Prishtinë. Të pranishëm në këtë debat ishin nënkryetari i Komunës së Ferizajt, Arton Gavazi, Ndihmës Auditori i Përgjithshëm, Naser Arllati, Udhëheqësi i Auditimit, Bujar Bajraktari, redaktori përgjegjës në BIRN Kosova, Visar Prebreza si dhe asamblistë komunal. Udhëheqësi i Auditimit nga Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA), Bujar Bajraktari, prezantoi raportin dhe nxori në pah se  Komuna e Ferizajt ka marrë opinion të pamodifikuar me theksim të çështjes. “Theksimi i çështjes është për shkak të keq-klasifikimit të shpenzimeve të cilat kryesisht kanë ndodhur nga pagesat e bëra direkt nga Thesari përmes procedurave përmbarimore. Përveç opinionit në raport kemi ngritur disa çështje që mbulojnë fusha të ndryshme të menaxhimit financiar, përfshirë të hyrat, shpenzimet, menaxhimin e pasurive, detyrimet etj. Po ashtu janë dhënë 20 rekomandime”, tha Bajraktari, duke shtuar se sa i përket zbatimit të rekomandimeve, nga 25 rekomandime sa kanë qenë në 2018, prej tyre 6 janë zbatuar plotësisht 2 pjesërisht, 12 nuk janë zbatuar si dhe 5 janë konsideruar të mbyllura. Ai foli edhe për bashkëpunimin me Komunën e Ferizajt gjatë kohës kur është realizuar auditimi, duke vlerësuar se krahasuar me vitin paraprak, bashkëpunimi me zyrtarët e komunës ishte dukshëm më i mirë. Nga ana tjetër nënkryetari i Komunës së Ferizajt, Arton Gavazi, tha se raporti i auditimit i vitit 2019 për Komunën e Ferizajt tregon gjendje më të mirë se raporti për vitin paraprak dhe ka më pak rekomandime. Ai u zotua se të gjitha rekomandimet e dhëna nga Auditori i Përgjithshëm do të adresohen dhe zbatohen. “Opinioni i raportit të auditimit për Komunën e Ferizajt për vitin 2019 është ‘Opinion i pamodifikuar me theksim të çështjes’, pra është më i mirë se i vitit të kaluar. Kjo falë angazhimit dhe përkushtimit të të gjithëve. Por gabimet janë njerëzore dhe aty ku punohet mund të ketë gabime, sepse nuk jemi të përkryer. Bazuar në afatet ligjore ne kemi hartuar planin e veprimit për rekomandimet e dhëna në raport dhe jemi zotuar se do të zbatojmë ato dhe do të mbikëqyrim zbatimin e tyre një nga një”, theksoi Gavazi. Ai tha se komuna ka ndërmarr masa ndaj atyre që kanë bërë shkelje. Ndërsa redaktori përgjegjës në BIRN Kosova, Visar Prebreza tha se zbatimi i rekomandimeve të auditimit e ngrit mirëqenien e qytetarëve, nivelin e qeverisjes dhe mbi të gjitha e ruan buxhetin.  Ai shtoi se në Komunën e Ferizajt janë vërejtur dobësi në të gjitha hallkat e prokurimit, niveli i lartë i borxheve ndaj operatorëve si dhe nënshkrimi i kontratave mbi vepër pa kritere. “Këtë vit ka një përmirësim të opinionit për shkak se ka një opinion të pamodifikuar por me theksim të çështjes. Komuna e Ferizajt ka një numër shumë të madh të rekomandimeve që ka pranuar nga Auditori i Përgjithshëm. Vitin e kaluar ka pranuar 25 rekomandime, kurse këtë vit ka pranuar 20 rekomandime. Megjithatë Ferizaj nuk qëndron mirë me nivelin e zbatimit të rekomandimeve. Prej 25 rekomandime vetëm 6 prej tyre janë zbatuar plotësisht që është jashtëzakonisht pak, prandaj ka shumë punë për tu bërë në mënyrë që niveli i zbatimit të rekomandimeve të jetë shumë më i lartë”, deklaroi Prebreza.

Shtatëmbëdhjetë vite më parë kur nisi rrugëtimin Zyra Kombëtare e Auditimit, çdo tetor e dëshmon domosdonë e themelimit të saj si institucion i rëndësishëm për mbikëqyrjen e fondeve publike dhe rritjen e kontrollit ekonomik dhe financiar në shtetin e Kosovës. Rrugëtimi i Zyrës përgjatë gjithë këtyre viteve u  karakterizua me shumë punë dhe angazhim, ndërsa sukseset shtatëmbëdhjetë vite më pas janë të dukshme. Gati dy dekada më parë Zyra Kombëtare e Auditimit kishte nisur punën e vet si institucion publik, me një numër të kufizuar të punonjësve dhe duke kryer dhjetëra auditime, kryesisht të rregullsisë. Tani ky institucion është rritur profesionalisht dhe ka në gjirin e vet rreth 170 të punësuar dhe realizon më shumë se 120 auditime në vit,  përfshirë auditimet e performancës dhe të ndërmarrjeve publike. Falë profesionalizmit, integritetit dhe paanshmërisë, ZKA-ja sot gëzon kredibilitet të lartë dhe është vlerësuar si një ndër institucionet më të besueshme në Kosovë. Ka shënuar rezultate të kënaqshme edhe në nivelin ndërkombëtarë. Padyshim se një prej tyre, është anëtarësimi i ZKA-së me të drejta të plota në Organizatën Ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të Auditimit (INTOSAI). Ky anëtarësim përbën arritjen më të madhe në historinë e auditimit të jashtëm, të sektorit publik të Republikës së Kosovës. Sikurse deri më tani, Zyra Kombëtare e Audtimit, do të mbetet institucion i pavarur i sektorit publik, duke rritur cilësinë e punës së saj dhe duke i ofruar Kuvendit e publikut raporte kredibile dhe relevante. Përmes punës audituese dhe rritjes së ndikimit te institucionet shtetërore për të zbatuar rekomandimet e auditimit, ZKA synon të kontribuojë në përmirësimin e jetës së qytetarëve të Kosovës. Në përvjetorin e 17-të ndanë me të gjithë bashkëpunëtorët krenarinë e përparimit të jashtëzakonshëm që ZKA-ja ka bërë ndër vite. Pjekuria dhe përgjegjshmëria e lartë profesionale, që karakterizon institucionin dhe punonjësit e saj, do të mundësojë një zhvillim edhe më të shpejtë e të shumëdëshiruar. Zyra Kombëtare e Auditimit këtë përvjetor do ta shënojë në mënyrë simbolike, përmes aktiviteteve virtuale, për shkak të pandemisë dhe me qëllim të respektimit të masave për mbrojtje nga Covid-19.

Auditori i Përgjithshëm, Besnik Osmani, ka prezantuar para Komisionit për Mbikëqyrjen e Financave Publike, Raportin Vjetor të Auditimit për vitin fiskal 2019 i cili përfshinë opinionin, gjetjet kryesore dhe rekomandimet e ZKA-së për Qeverinë dhe Parlamentin. Auditori i Përgjithshëm ka thënë se përmes procesit të auditimit është konstatuar se ka një progres të lehtë në fushën e raportimit financiar por mangësitë dhe dobësitë më të theksuara vazhdojnë të mbeten në aktivitetet ekzekutive të buxhetit ku shumë projekte kapitale fillohen pa fonde të mjaftueshme, dhe për shkak të kësaj, ato rrallë herë përfundohen me kohë, ndërkohë që mbikëqyrja nuk parandalon devijimet e shumta nga kushtet e përcaktuara me kontrata. Duke prezantuar para deputetëve rezultatet e auditimit të 2019-së, Osmani tregoi se janë publikuar 132 raporte të auditimit për 95 organizata buxhetore; 14 ndërmarrje publike; 9 projekte të donatorëve; 13 auditime të performancës; dhe Raportin për Pasqyrat Financiare të Qeverisë. Nga 95 organizata buxhetore, prej tyre 69 kanë marrë opinione të pakualifikuara dhe 26 opinione të pakualifikuara me theksim të çështjes. Nga 14 Ndërmarrje Publike, 5 kanë marrë opinione të kualifikuara; 7 opinione të kundërt; 1 mohim të opinionit; dhe 1 opinion të pakualifikua më theksim të çështjes. Sa i përket rekomandimeve krahasuar me vitin 2018, në 2019-në numri i rekomandimeve të dhëna nga ZKA-ja është zvogëluar, përderisa është rritur përqindja e zbatimit të tyre. Ministrja e Financave, Hykmete Bajrami, ishte e pranishme në takim ndërsa ka deklaruar se Qeveria ka hartuar dhe dorëzuar planin  e veprimit dhe se do të angazhohet në adresimin e rekomandimeve të dhëna nga Auditori i Përgjithshëm. Pas një debati disa orësh nga anëtarët e Komisionit, Raporti Vjetor i Auditimit me rekomandime është miratuar dhe proceduar tutje për shqyrtim në seancë plenare të Kuvendit të Kosovës.

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Avdullah Hoti, i shoqëruar nga ministrja e Financave, Hykmete Bajrami, priti sot në takim Auditorin e Përgjithshëm të Kosovës, Besnik Osmani dhe Zëvendës Auditorin e Përgjithshëm, Ilir Salihu. Me këtë rast, kryeministri Hoti  dhe Auditori Osmani biseduan për progresin në reformën e menaxhimit të financave publike, si dhe për aplikimin e standardeve të njohura ndërkombëtare dhe praktikave të mira të auditimit në sektorin publik. “Qeveria do të ndërmarrë veprimet e nevojshme sipas rekomandimeve të Zyrës Kombëtare të Auditorit”, tha kryeministri Hoti, duke shtuar se në mbledhjet e ardhshme të Qeverisë do të merren vendime ekzekutive për të adresuar të gjeturat e auditorit.

Auditori i Përgjithshëm, Besnik Osmani, sot  mori pjesë në debatin publik të mbajtur në Mitrovicën e Veriut për të diskutuar raportet e auditimit për komunën e  Mitrovicës së Veriut, Zubin Potokut, Zveçanit dhe Leposaviqit. Debati është organizuar në kuadër të zbatimit të projektit trepalësh në mes të Zyrës Kombëtare të Auditimit, Qeverisë Holandeze dhe BIRN Kosova “Roli i Zyrës Kombëtare të Auditimit dhe i qytetarëve në mbikëqyrjen e të ardhurave dhe shpenzimeve komunale”. Auditori i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës, Besnik Osmani, ka vlerësuar bashkëpunimin e menaxhmentit dhe personelit të katër komunave gjatë procesit të auditimit si dhe ka inkurajuar kryetarët e komunave veriore që të ndërmarrin veprimet e duhura për t’i zbatuar rekomandimet e auditimit, pasi kjo do të rezultonte me qeverisje më të mirë dhe shërbime më cilësore për qytetarët. Ai bërë me dije se komunat vazhdojnë ta kenë shkallën më të ulët të zbatimit të rekomandimeve 37 për qind krahasuar me nivelin qendror 41 për qind dhe institucionet e pavarura 71 për qind. Osmani tha se sikurse institucionet e tjera, edhe komunat në veri duhet ta shohin auditimin si një mekanizëm të mirë për të përmirësuar qeverisjen. Në raportin e auditimit për vitin 2019, Komuna e Mitrovicës Veriore ka marrë opinion të pamodifikuar, si dhe i janë adresuar 12 rekomandime. Ndërsa nga 10 rekomandimet e 2018-tës, dy janë zbatuar, tri ishin në proces, katër nuk janë adresuar, dhe një ishte mbyllur. Sipas të gjeturave të raportit të auditimit për vitin 2019 në Komunën e Mitrovicës Veriore mangësi janë vërejtur në menaxhimin dhe arkëtimin e të hyrave nga tatimi në pronë; menaxhimin e personelit; mallra dhe shërbime; investime kapitale; subvencione dhe transfere si dhe në menaxhimin e pasurive. Komuna e Leposaviqit në raportin e auditimit për vitin 2019 ka marrë opinion të pakualifikuar, si dhe i janë adresuar pesë rekomandime. Nga 10 rekomandimet e vitit të kaluar, pesë janë zbatuar plotësisht, tri pjesërisht si dhe dy janë të mbyllura. Rezultatet e auditimit të 2019-së për Leposaviqin tregojnë se menaxhimi financiar dhe kontrolli ka rezultuar me dobësi dhe nevojiten përmirësime në moszbatimin e ligjeve për mbledhjen e të hyrave, në kontratat e zjarrfikësve, planifikimin dhe realizimin e prokurimit, mungesën e regjistrave të pasurisë, si dhe mosfunksionimi i auditimit të brendshëm. Komuna e Zveçanit ka marrë opinion të pamodifikuar në raportin e auditimit për vitin 2019, si dhe i janë dhënë nëntë rekomandime. Nga 15 rekomandime e 2018-së, katër janë zbatuar plotësisht, një pjesërisht, shtatë ishin të përsëritura dhe tri janë të mbyllura. Në raportin e auditimit të vitit 2019 për Zveçanin janë evidentuar keq klasifikimi i shpenzimeve; moszbatimi i ligjeve për mbledhjen e të hyrave; anashkalim i procedurave të rekrutimit; mosazhurnim i kontratave të punës dhe listave të pagave; dobësi në menaxhimin e shpenzimeve për automjete; dobësi në dhënien dhe monitorimin e subvencioneve si dhe parregullsi në menaxhimin dhe shpalosjen e pasurive në PFV. Ndërkaq gjetjet kryesor të raportit të auditimit për Komunën e Zubin Potokut gjatë vitit 2019 kanë të bëjnë me moszbatimin e ligjeve për mbledhjen e të hyrave; dosjet e punonjësve të pakompletuara, mungesën e regjistrave të pasurisë; mos themelimin e njësisë së auditimit të brendshëm si dhe dobësive në raportimin e obligimeve të papaguara. Për 2019-në Zveçanit i është dhënë opinion i pamodifikuar me theksim të çështjes, si dhe i janë adresuar gjashtë rekomandime. Nga 12 rekomandime e dhëna për vitin 2018, tri janë zbatuar plotësisht, një pjesërisht, pesë ishin të përsëritura dhe tri janë të mbyllura.

ZKA-ja lanson sistemin elektronik për menaxhimin e auditimit SITA Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) ka shënuar një sukses tjetër sa i përket procesit të digjitalizimit të  punës audituese. Pas një angazhimi intensiv dhe pune të përkushtuar është zhvilluar tërësisht dhe testuar sistemi elektronik për menaxhimin e auditimit i quajtur Sistemi Informativ i Auditimit – SITA[1]. SITA është sistem në pronësi të Zyrës Kombëtare të Auditimit dhe është zhvilluar duke u bazuar në metodologjitë përkatëse të auditimit që zbaton ZKA-ja. Ky sistem është një mjet i shkëlqyeshëm për të siguruar aplikim më efikas të metodologjisë audituese, për të rritur produktivitetin si dhe për të garantuar cilësi, veçanërisht në auditimet komplekse ku kërkohet siguri e lartë dhe pajtueshmëri me standardet, ligjet dhe rregulloret. Në veçanti Sistemi Informativ i Auditimit do të lejojë që auditorët në mënyrë të automatizuar të kenë qasje në informacionin e nevojshëm në një kohë të shkurtër si dhe të përdorin një numër metodash dhe të bëjnë llogaritjet audituese në mënyrë efektive dhe efikase në krahasim me metodat e punës tradicionale. Që nga janari i këtij viti, janë mbajtur me dhjetëra sesione punuese nga personat përgjegjës të ZKA-së, me qëllim të analizimit dhe diskutimit në hollësi të të gjitha letrave të punës për të gjitha llojet e auditimit para se ato të vendosen në sistem. Përveç testimeve formale të funksionaliteteve të sistemit, ekipet e zgjedhura të auditimit kanë bërë edhe testimin detaj të secilit modul, duke praktikuar në pikat kyçe gjithë ciklin auditues. Ky testim ka zgjatur disa ditë dhe ka ofruar sigurinë se mund të shkohet tutje në zbatim të sistemit në punën reale, dhe se vënia në përdorim e tij lehtëson në masë të madhe punën e auditorëve si dhe rrit cilësinë dhe transparencën në proceset e punës. Për të mbyllur ciklin përgatitor për sezonën e re audituese dhe siguruar përdorim efektiv të sistemit, nga data 5 deri me 16 tetor stafi auditues po ndjek trajnimet intensive online për të mundësuar kalim më të lehtë në metodën e re të punës. Gjatë trajnimeve auditorët kanë mundësi të ndjekin materialet (udhëzimet dhe videot e përgatitura), të realizojnë ushtrimet praktike dhe të diskutojnë me trajnerët apo me njëri tjetrin. Pas gjithë këtyre përgatitjeve dhe aktiviteteve hap pas hapi Zyra Kombëtare e Auditimit e fillon vitin e ri auditues 2020/2021 duke zbatuar sistemin elektronik të auditimit, i cili ka mundësuar digjitalizim të plotë të gjithë punës audituese për të gjitha fazat e auditimit. Sistemi Informativ i Auditimit – SITA është zhvilluar nga Konsorciumi ‘Infosoft Systems’ Prishtinë dhe ‘Enter doo’ Ohër, me profesionalizëm të lartë dhe duke ofruar zgjidhjet dhe përshtatjet e sistemit në pajtim me secilën kërkesë në veçanti. Çdo modul i zhvilluar është prezantuar pas implementimit në sistem dhe janë vlerësuar të gjitha dobitë dhe avancimet që funksionet e sistemit mundësojnë për punën audituese. Një pjesë e konsiderueshme e aktiviteteve punuese janë zhvilluar në kushte të pandemisë dhe ka qenë mjaft sfiduese për ekipin që një projekt i këtyre përmasave të realizohet suksesshëm përmes punës nga distanca. Zyra Kombëtare e Auditimit gjatë zhvillimit të këtij projekti ka marrë përkrahje edhe nga USAID. [1] Emërtimi SITA përkon me logon zyrtare të ZKA-së si simbol i identitetit vizuel me të cilin përfaqësohet Zyra.

Puna dhe rezultatet e Zyrës Kombëtare të Auditimit janë adresuar në Raportin e Progresit për Kosovën (për vitin 2020), i cili u publikua një ditë më parë, në kuadër të Pakos së Zgjerimit të Bashkimit Evropian (BE). Komisioni Evropian ka vlerësuar institucionet e pavarura, veçanërisht ZKA-në dhe Avokatin e Popullit, duke thënë se po vazhdojnë të adresojnë të drejtën e qytetarëve për administrim më të mirë. Megjithatë, Komisioni u ka kërkuar institucioneve qeveritare që të tregohen me efikase për zbatim të rekomandimeve, të nxjerra nga ZKA-ja. “Qeveria duhet të sigurojë zbatim më efikas të rekomandimeve të tyre”, theksohet ndër të tjera në raport. Në Raport është përmendur edhe themelimi i Njësisë Kundër Mashtrimit, në kuadër të Zyrës Kombëtare të Auditimit, e cila siç përshkruhet nga Komisioni Evropian, i ka identifikuar 26 raste të mashtrimit të dyshuar në fushën e prokurimit publik, nga 12 sa ishin identifikuar në vitin 2018 (në vitin e parë të themelimit të Njësisë). Të 26 rastet tanimë janë dorëzuar në Prokurori të Shtetit. Poashtu, në Raport të Progresit për Kosovën është cekur se “kuadri kushtetues dhe ligjor i Kosovës siguron pavarësinë funksionale, organizative dhe financiare të Zyrës Kombëtare të Auditimit në përputhje me standardet e Organizatës Ndërkombëtare të Institucioneve Supreme të Auditimit, të cilave Zyra iu bashkua në 1 janar 2020”. “Kapaciteti institucional i Zyrës u rritë më tej në 170 staf, nga të cilët 141 janë personel auditimi. ZKA-ja po zbaton Planin e saj Strategjik të Zhvillimit 2018-2021, i cili përfshin objektivat, 103 treguesit e performancës dhe një kornizë monitorimi. Kohët e fundit ka themeluar një Njësi Kundër Mashtrimit, e cila aktualisht është e përbërë nga një zyrtar”, vazhdon Raporti. Në vazhdim, Raporti ka theksuar se Zyra Kombëtare e Auditimit ka prezantuar procedurat e kontrollit dhe të sigurimit të cilësisë së auditimit dhe ka vazhduar të zbatojë një program certifikimi për auditorët. “ZKA-ja finalizoi 15 raporte të auditimit të performancës, krahasuar me 13 në 2018 dhe 11 në 2017. Sado që ka një përpjekje të vazhdueshme, Zyra ndërmerr kryesisht auditime të rregullsisë dhe numri i auditimeve të performancës duhet të vazhdojë të rritet. Në mënyrë që të përmirësohet ndikimi i punës së auditimit, veçanërisht në nivelin lokal, Zyra ka punuar me organizata të shoqërisë civile, për të organizuar debate publike në nivel komune mbi rekomandimet e auditimit. Sipas raportit vjetor të saj 2018, përqindja e rekomandimeve të zbatuara plotësisht u rrit nga 34% në 39%. Ndërsa, bashkëpunimi i tij me komisionet e Kuvendit është përmirësuar”, theksohet në raport. Në fund, Komisioni Evropian i ka kërkuar Kuvendit, që t`i ndjekë më sistematikisht rekomandimet e Zyrës Kombëtare të Auditimit, kurse vetë ZKA-së i ka kërkuar që të bëjë përpjekje të vazhdueshme në fushën e komunikimit, për të forcuar imazhin e saj të përgjithshëm. Raporti i Progresit është instrument me anë të së cilit Komisioni Evropian e matë progresin e një vendi gjatë përmbushjes së agjendës evropiane brenda vitit kalendarik. Ky raport publikohet një herë në vit, zakonisht në fillim të tetorit të çdo viti.